Pedro J. Peón Estévez
San Simón 1950
A mazá foi sempre unha froita moi especial, non sei, como provista de vida racional. Sempre aparece unha mazá, imaxinaria ou real, nos momentos decisivos da humanidade. A mazá da Nai Eva converteu ós "Reises da Creación" en seres humanos; a nosa civilización nace no intre da expulsión do Xardín do Edén. "Guilhado Tell" atravesou cunha seta unha mazá pousada sobre a cabeza do seu amado filho que valía moito máis que tódalas mazás e maceiras da historia do mundo. A mazá da discordia coa que Paris agasalhou a Afrodita foi a causante (indirecta) da sangoenta guerra de Troia. Disque Newton non tería descuberto a lei da Gravitación Universal se non caese, no intre xusto, unha mazá da maceira baixo a que sentara a cavilar. Tamén seica o conto da Brancaneves sería ben distinto se a moza non tivese mordido a mazá fatal. Nesta historia tamén hay unha mazá, sá, grande, vermelha, fermosa, tentadora…unha mazá coma un corazón.
O fondo da ría de Vigo está formado pola enseada de Rande e dentro dela atópase o ilhó de San Simón, a pouco da praia de Cesantes. Semelha ser unha perla dentro da súa ostra, pero só o semelha. Desde o século XII, o conxunto San Simón- Santo Antón vén arrastando unha malfadada e triste historia.
É vintedous de agosto de 1950, loce o sol sobre un mar en calma chicha. Fronte á ilha, a praia de Cesantes forma un pico que apunta ó preto ilhó de Santo Antón. Cando baixa a marea descóbrese un longo brazo de area que parece acadar a ilha. Xusto no vértice máis avanzado do areal senta un rapazolo no chan ardente. Mira para a ilha con aceno de cavilar fondamente. Tan absorto está nos seus pensamentos que non se decata dos dous tipos que se lhe achegan por detrás. Un deles arrímalhe os canóns dunha carabina ó lombo e aplícalhe un par de empurroncinhos obrigándoo a erguerse. O rapaz andaría polos catorce anos. Era moreno e magro. Calzaba unhas esmendrelhadas alpargatas de estropalho e unhas remendadas calzas que deixaban ó aire dúas enxoitas canelas. Unha, outrora branca, camisa cubríalhe o torso. Tinha aparencia cansa e requeimada, peregrinante; como de ter caminhado arreo ata aquel lugar. Os outros compartían un uniforme supostamente militar; un, a casaca; outro, as calzas e ambos portaban brazaletes escuros co xugo e as setas. O da escopeta cubría a testa cunha boina de viseira e o outro locía peiteado engomado, bigodinho de "carreiro de formigas" e mouros lentes de sol. Baixo o chaleque, destacaba un arnés de coiro e, na cartucheira, unha pistola semi- automática. Facían ronda de vixilancia pola praia pois, aínda que había máis de dez anos que rematara a guerra, tódalas precaucións eran poucas, máxime se na ilha se atopaban disfrutando dunhas "merecidas vacacións" un grupo de falaxistas "gardas de Franco" que en breve virían a terra na "Monchinha" a botar un partido de fútbol en Redondela.
- A ver; como te chamas !? -espetoulhe o da escopeta sen contemplacións. O rapaz contestou temeroso a todo canto lhe preguntaban. O do bigodinho preguntoulhe de xeito imperativo:
- Qué estás haciendo aquí !?
- Quería ver esta ilha. Aquí trouxeron ó meu pai preso hai dez anos e xa non volvemos saber máis del...
- Es muy sencillo: era rojo y lo han matado. Como deberían matarlos a todos!
- Que é o que tés aí ? -berroulhe o da escopeta. O rapaz tinha entre as mans, unha enorme e madurinha mazá vermelha.
- Unha mazá. É a minha comida de hoxe.
- Seguro que a roubaches. Venha, trae para acá! -O rapaz, lonxe de obedecer, tirou a froita ó medio do mar con todas as suas forzas. O outro botou a escopeta á cara e...o do pelo engomado baixoulle os canóns coa man e díxolhe:
- Pero...¿qué pensabas hacer?
- Nada; solamente acojonarlo un poco...
- Mas aún ? Déjalo; si no se muere de hambre, se morirá de miedo. Piensa que conviene dejar algunos vivos, sinó ¿quién va a trabajar para nosotros?
- Pués tiene usted razón...Anda, lárgate daquí e non volvas, piolhento! -A parelha de vixilantes seguiu a ronda pola beira mar e o chaval foise en dirección contraria pero axinha volveu ó sitio, tan logo como os outros desapareceron.
No peirao da ilha, corenta e tantos mozos falanxistas estaban en formación cantando "Montanhas nevadas, banderas al viento..." á espera de embarcar na "Monchinha" que os achegase a terra. Cando todos subiron a bordo, o lanchón ficou acogulado de xente. O motor acelerou e Monchinha puxo proa ó embarcadoiro de Cesantes. Daquela, os mozos cantaban aquela que de: "Había una vez un barquito chiquitito/que no sabía/ que no sabía/ que no sabía navegar". De súpeto, un deles interrumpiu o cántico en vendo unha fermosa mazá flotando preto da barcaza. Estirouse canto puido sobre a borda para acadala pero esbarou e foise ó mar. E entón desencadeouse a traxedia. Algúns comezaron a berrar "¡Hombre al água!" E a maioría desplazouse para aquel costado co ánimo de axudar ó companheiro que non sabía nadar, como case todos, facendo emborcar a embarcación e afogando corenta e tres a un paso da praia nun mar calmo que non botaba catro metros de fondo.
O rapaz aquel foise axinha da praia. O mar recuperou a mansedume. A ilha espelhábase, bucólica, nel.
Pedro J. Peón Estévez