Andrés Núñez Rajoy
Tren de proximidade ou tren do alén?
Fun un dos afectados polo roubo do cable de cobre na estación de Moncada Bifurcació. Tiven que replanificar as miñas viaxes por Cataluña a través do Rodalies. Por sorte era domingo. Había eleccións. O día estaba nubrado. Non había moita xente. Amañei ben as viaxes a través do autobús. Mentres agardaba pensei no tren que temos en Galicia. Trens de proximidade, chamados de cercanías, non temos. RENFE, que é monopolio neste tipo de desprazamentos en tren conta con 12 núcleos de proximidade. Madrid, Barcelona, Valencia, Sevilla, Bilbao, San Sebastián, Murcia-Alacant, Cádiz, Zaragoza, Málaga, Cantabria e Asturias, teñen este privilexio.
Crieime a carón da liña que unía Cornes (en Conxo – Santiago de Compostela) e Carril, debe ser por iso o meu cariño por viaxar no tren. Esta liña empezou o 15 de setembro de 1873. Fora impulsada polo concello de Carril (fusionouse con Vilagarcía de Arousa en 1913) e Sociedade de Amigos do País. En 1880 pasa a ser controlada por capital inglés. O seu xerente era John Trulock, o avó de Camilo José Cela (CJC). Levaba o nome de The West Galicia Railway Company. Con cinco anos fixen a miña primeira viaxe, foi á festa de San Cibrán de Catoira. Meu avó Andrés O Zapateiro non me deixaba sacar a cabeza pola fiestra por medo a que me entrase unha "carbonilla" nun ollo. Tamén as viaxes á praia Compostela tódolos anos. A casa do avó de CJC, e logo dos pais e tíos, estaba a carón da vía, os trens diminuían a velocidade un anaco antes de chegar para non abanear a casa. CJC nos veráns viña pasar unha tempada para estar cos amigos da infancia. Eu, ía buscar a meu pai que traballaba como xefe de produción dunha fábrica de lámpadas (Lámparas Yria) que estaba enfronte á casa de CJC, era grande, para min, tiña unha barba pechada que aos outros nenos lles impoñía. Mentres agardaba por meu pai parolábamos sempre de trens, dos trens electrificados, das dobres vías, da planificación da rede inglesa que el coñecía, do pouco mantemento das vías galegas, da súa tardanza. Quería ter unha colección de máquinas, cousa que acadou xa de maior ao meter dentro da súa Casa-Museo o Museo del Ferrocarril "John Trulock". Nesas conversas con CJC, a carón da vía, empezou o meu cariño polo tren que dura ata agora.
As conversas con CJC foron nos anos 60, canto tardamos en acadar que o tren mellorase. Defendín que Galicia tivera mellores comunicacións ferroviarias. Non só era ter máis frecuencia de viaxes que xa se da por sentado, senón que houbese máis posibilidades de viaxar en ferrocarril dentro do país. De mozo gustábame soñar con liñas imaxinarias que poderían ser verdade. Así ía desde Compostela a Fisterra pasando por Negreira, de Coruña a Carballo pasando pola Laracha, de Pontevedra a Bueu pasando por Marín, e así máis á medida que ía coñecendo máis país. Cando vou por Francia ou Alemaña sempre me acerco ás estacións de tren e miro os mapas da rede. É unha planificación vertical e tamén transversal. En España non. Cando de pequeno ía a escola dicíame o mestre que España era unha pel de touro. Si o meu mestre viaxara en tren, diría que España é unha roda de bicicleta na que o eixo está en Madrid e de alí saen os radios cara a periferia.
Teño falado aquí que vou con asiduidade a Cataluña a ver aos fillos e netos, se quero ir en tren a velos, vou a páxina de RENFE e xa me sae por defecto que teño que ir por Madrid. Si ou si por Madrid, co problema que teño que facer transbordo en Madrid. Non é cambiar dun tren para outro, non. Chego á Estación de Chamartín e logo teño que coller o Cercanías ou o Metro para ir a Estación Almudena Grandes-Atocha, que leva como pouco media hora, e coa maleta a rastro. O mesmo me pasa cando quero ir ver os meus amigos de Euskadi, ou a miña amiga Paloma a Cáceres. Ir podo, pero por Madrid. Todo por Madrid. Se non fora porque sei do "madrileñocentrismo traga todo" na política, e por engadido na economía acabaría dicindo que os enxeñeiros proxectistas son algo burros. Digo iso porque si comparo o mapa de trens de España co mapa das calzadas romanas a conclusión está moi clara; gaña por maioría absoluta o deseño dos romanos. Unían o Norte co Sur e o Leste co Oeste. Os romanos para unir Hispalis (Sevilla) coa Gallaecia (Galicia) fixeron a Ruta da Prata, por aí non hai tren.
Tren rexional entrando na estación de Padrón
O meu soño segue sen cumprirse e iso que no ministerio competente no tema ferroviario houbo moitos galegos, alomenos presumen de ser de aquí. Será polos votos e logo "si te he visto ni me acuerdo"?. Estes días veu o ministro Puente na proba do novo tren Avril, que presentan en maio, sona a brincadeira. Despois de tantas promesas incumpridas parece que desta vai. Desta vai o AVE, ou como queira que se chame, porén segue pendente o máis importante como é a rede interior ou o transporte de mercadorías. Venme a risa cando vexo como se tiran as pedras aos tellados duns aos outros, botando culpas cando son todo culpables, ou queren facernos parvos. Abel Caballero foi ministro de Transportes e Comunicacións e prometeu que o ave chegaría a Galicia no 1993, e dixo : "Cualquiera que observe el Plan de Transporte Ferroviario, verá que establece comunicaciones entre Galicia y el Mediterráneo, y Galicia y Madrid; esto es, que en el año 1993 habrá un tren de alta velocidad circulando entre Madrid y Galicia". Enganouse en 31 anos, e non vexo nin Plan de Transporte Ferroviario nin conexión co Mediterráneo. Perdón, minto, co Mediterráneo si, a través de Madrid. Logo veu Pepe Blanco que pedía tempo para estudalo en sintonía con Feijóo que lle dixo: "Es un planteamiento político correcto" e acabou prometendo para o ano 2015 ou 2016. Despois veu Ana Pastor que tamén prometeu o AVE para 2018, ía aos poucos, o AVE a Galicia con ela non chegou pero a Zamora si, onde ela é orixinaria. Seguen a tirarse pedras uns aos outros. A hipocrisía cínica é moito, vese no da AP9, o de Ana Pastor é para rirse non para de criticar ao Goberno pola transferencia da AP9 cando o seu partido, o PP, prorrogou a concesión, sen concurso ata o ano 1948. É sorprendente , e noxento políticamente,ver como Alfonso Rueda no Parlamento cando non ten saída, nin recursos dialécticos, para atacar ao BNG co tema da AP9, porque sabe que o BNG puxo, entre outras condicións para a investidura de Pedro Sánchez, o traspaso da AP9, sempre saca a pasear a ETA, Bildu e Cataluña. Lémbrome de Camilo Nogueira, cando era parlamentario, que diante dos problemas das comunicacións en Galicia desde os antigos accesos a Galicia ata a tren para mercadorías sempre propoñía facer un pacto entre todos, que todo mundo aportase ideas. No PP, con Fraga ao fronte ríanse. Así ata hoxe, case temos o AVE, á Madrid, pero seguimos mal comunicados entre nós e co resto da península a nivel ferroviario. En fin.
Que desgraza tan grande temos os da periferia na que a nosa vida está marcada, para todo, polo que pasa por Madrid. Que dano nos fixo Felipe II cando dubidou de poñer a capital de España en Lisboa, Sevilla ou Barcelona, e non en Madrid, mellor nos iría.