Abre os 365 días do ano e, entre as sete da tarde e as oito da mañá, convértese nun refuxio para 27 persoas. Non son sempre as mesmas, se non que as súas normas de funcionamento establecen que, salvo excepcións, só poidan permanecer alí 21 días seguidos e esperar daquela unha cadencia de dous meses para volver. Pero, durante o tempo que permanecen alí, dormen baixo teito, teñen asegurada a hixiene e a alimentación e contan cunha rede de apoio.

É o albergue San Javier de Cáritas, situado no 64 da rúa Joaquín Costa de Pontevedra, e este ano decidiu abrir as súas portas para o público en xeral durante unha xornada, a deste venres, con motivo da conmemoración do  Día das Persoas sen Hogar o vindeiro domingo 29 de outubro. 

De 11 a 13:00 horas e de 16:30 a 18:30 horas, todo aquel que o desexe pode entrar e coñecer como se traballa e vive nel, achegarse a unha realidade que habitualmente só coñecen as persoas sen fogar que o utilizan e aquelas que traballan ou son voluntarias para facer posible o seu funcionamento.

A xornada de portas abertas forma parte da Campaña Ninguén Sen Hogar, que este ano interpela á sociedade  co lema 'Comparte a túa rede. Non deixes que queden fose de cobertura'. É unha chamada de atención sobre a falta de acceso a dereitos, e en especial, a desprotección social que sofren estas persoas e unha forma de facer visible a realidade de vulnerabilidade extrema que viven estas persoas.

Con esta campaña, Cáritas insiste no obxectivo de que toda persoa e familia poida gozar dun fogar digno e adecuado. E, durante eses 21 días, ese fogar é o albergue San Javier, no que todo o persoal e os voluntarios teñen moi claro a importancia de darlle dignidade a esas estancias e que "ás veces é máis importante como pos a cea que o que pos de cea".

Fala María José Corbacho, a gobernanta das instalacións, que se encarga do mantemento, limpeza -con axuda neste punto- e cociña. En definitiva, "é a que fai funcionar ao albergue", destaca Montse Rosales, traballadora social e directora do servizo. 

María José leva 33 anos vinculada laboralmente a Cáritas. Durante 20 anos, traballou na casa de acollida para mulleres vítimas de violencia machista e os últimos 13, no albergue para persoas sen fogar, primeiro no centro de Monte Porreiro e, desde a súa apertura o 18 de marzo, no albergue de Joaquín Costa. 

Froito desta experiencia, non se lle escapa un detalle de como funciona. Acompañada por Montse Rosales e por Mariló Virel, voluntaria e ata este xoves secretaria de Cáritas Pontevedra, móstranos unhas instalacións que ofrecen 27 prazas de pernoita, 20 para homes e sete para mulleres, e adoitan estar cheas todo o ano.

"Recomendaríalle a todo o mundo que viñese aquí un día"

O seu traballo é, para estas tres mulleres, "moi gratificante" porque ven que con simples xestos poden contribuír a mellorar o mundo destas persoas sen fogar. Montse recoñece que este albergue "cobre que as persoas deixen de durmir na rúa, pero seguen estando na rúa" o resto do día e "a rúa é dura", por iso desde Cáritas loita por lograr un proxecto integral co que permitir un fogar máis permanente que dea oportunidades vitais a todas estas persoas.

Desde a apertura do novo albergue en marzo, tiveron 180 participantes diferentes e ofreceron preto de 5.000 pernoitas, con esa media de 24 noites por cabeza, aínda que hai excepcións de estancias máis longas.

Durante o tempo que permanecen no albergue, realízase con estes participantes unha atención personalizada e con aquelas persoas que o demandan realízase un proxecto de atención individualizada centrado na inserción e a autonomía. É o fin último deste servizo. 

"Cobre que as persoas deixen de durmir na rúa, pero seguen estando na rúa", por iso se busca un proxecto integral

María José "recomendaríalle a todo o mundo que viñese aquí un día", pois permitiría á sociedade coñecer a realidade da vida desta poboación moita veces esquecida ser conscientes da importancia de tratala con dignidade para axudar ao obxectivo último da inserción e autonomía dos participantes. "Á xente, se a tratas con respecto e dignidade, respóndeche ben", asegura. 

Esa estancia podería resultar fría, pois é temporal e en espazos compartidos, pero traballadores e voluntarios fan posible que non sexa así. A diario traballan alí María José, unha compañeira para tarefas de limpeza, Montse desde a parte da xestión e dous vixiantes nocturnos, pero tamén pasan polas instalacións voluntarios que fan posible que poida abrir cada noite desde un pouco antes. 

Estas persoas voluntarias están ás sete da tarde no albergue, mentres María José prepara a cea, e dan a benvida aos participantes. Aqueles que chegan por primeira vez reciben un kit completo de roupa de cama, toallas, produtos de hixiene e, se é necesario, tamén roupa para que se cambien ou sequen agora que moitas veces chegan empapados tras todo o día na rúa. Os que xa levan noites alí, diríxense ás súas habitacións, nas que contan con armarios con cadeado individuais para cada un para gardar as súas cocas. "Hai vidas enteiras neses armarios". 

Ás oito da tarde céase e, tras un tempo de lecer, ás dez deben estar todos nas súas habitacións, dun máximo de 4 camas. Á mañá seguinte deberán deixalas ás oito da mañá, tras almorzar. Ese tempo podería alongarse en caso de contar con máis persoal voluntario que lles acompañe, por iso é polo que desde Cáritas Montse e Mariló insistan en que agora mesmo teñen voluntarios suficientes para que o albergue funcione, pero "sempre necesitamos máis". Pois poderían mellorar os servizos. 

Contan cunha lavandería na que, unha vez á semana, entréganlle sabas e toallas limpas e lavan a roupa dos participantes

Durante as estancias, téntase traballar en potenciar esa autonomía e promóvense hábitos de hixiene e convivencia. Contan cunha lavandería na que, unha vez á semana, entréganlle sabas e toallas limpas e lavan a roupa dos participantes. No caso de que teñan tan só a que levan posta, no albergue hai un armario de emerxencia con todo o necesario para "vestilos da cabeza aos pés" e que poidan lavar a súa roupa. Entrégaselle xa antes de irse. Tamén se usa agora no inverno cando chegan mollados e, aínda que por norma a coada faise unha vez á semana, en realidade, lávase cada vez que é preciso. Ninguén queda mollado ou sen roupa limpa nunca. 

Ese roupeiro é complementario a un servizo moi demandado en Cáritas, o seu roupeiro para persoas sen fogar, que agora teñen nun pequeno almacén provisional mentres terminan as obras nas instalacións, e na que entregan roupa habitualmente un día á semana, aínda que, na práctica, entrégase sempre que é preciso. 

Como en todos os servizos de Cáritas, as doazóns e solidariedade dos pontevedreses é fundamental e sempre son ben recibidas novas achegas, nesta época, en especial, de calzado e de roupa de abrigo, tanto de homes como de mulleres. 

O perfil do usuario deste albergue é moi variado. Desde marzo tiveron desde mozos de 19 anos a un participante de 83 que está nestes momentos, e que xa estivera no verán. A maioría teñen patoloxías psíquicas e trastorno de consumo (patoloxía dual), por iso é polo que a atención que reciban, escóitaa e os seguimentos son importantes para tentar mellorar certos hábitos.

Desde marzo tiveron desde mozos de 19 anos a un participante de 83

Este albergue, como matizou Montse, é só a forma de que non durman na rúa, e compleméntase con outros servizos de Cáritas. Desde xuño Cáritas, teñen un punto de encontro para persoas sen fogar en horario de tarde para ofrecer unha alternativa á estancia na rúa, aínda que só funciona de luns a xoves por falta de voluntariado e actualmente está nunha estancia provisional polas obras.

Ademais, Cáritas conta cunha despensa na que entregan persoas a familias que o precisan e que, actualmente, está baixo mínimos. Reciben achegas do Banco de Alimentos, pero sempre resultan insuficientes e teñen que tirar de doazóns de particulares e de compras por parte de Cáritas. As merendas, por exemplo, sempre teñen que compralas para darlle ás familias que atenden. Non é para os usuarios do albergue, aos que xa dan cada día almorzo e cea. 

As novas instalacións, ademais, permiten aos participantes no albergue un servizo que non era posible ata o de agora, que aquelas persoas con mascota poidan usalo sen separarse do seu mellor amigo. Así, no patio hai tres canceiras nas que poden pasar a noite tamén, abrindo a posibilidade de usalo a persoas que ata o de agora se resistían a facelo porque non tiñan onde deixar aos seus compañeiros de vida. 

Pantalla completa