Catro décadas de mulleres policías: a visión da inspectora xefa da UFAM pontevedresa
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
Corenta anos despois de que as primeiras 42 mulleres entrasen na Policía Nacional, son xa máis de 9.000 as axentes incorporadas en persoal neste Corpo, 39 delas na Comisaría Provincial de Pontevedra. Con motivo do 40 aniversario daquel xullo de 1979 no que as 42 primeiras inspectoras xuraron o cargo -o acceso á Escala Básica tería que esperar seis anos máis-, PontevedraViva falou cunha das uniformadas pontevedresas, a inspectora xefa Maite Pantín.
Muller policía e, á súa vez, máxima responsable da UFAM, a Unidade de Familia e Muller (UFAM) da Comisaría Provincial de Pontevedra, Maite Pantín é unha das 39 axentes mulleres dun persoal total de 200, unha porcentaxe feminina similar ao que se vive nestas comisarías, pero que, neste caso, desde o pasado mes de outubro, conta cun elemento que marca a diferenza para a normalización da presenza feminina en postos de mando: ten por primeira vez unha comisaria á fronte, Estíbaliz Palma.
Fronte a visións máis críticas sobre a situación actual na muller na Policía Nacional que xurdiron noutras partes de España (como exemplo, este caso de Albacete), Maite Pantín ofrece unha perspectiva positiva dunha Comisaría na que considera que existe unha igualdade real en canto aos postos de responsabilidade de mulleres e homes. Unha comisaria, unha inspectora xefa, tres inspectoras, unha subinspectora, catro oficiais e 29 axentes completan a representación feminina en Pontevedra, da que a responsable da UFAM destaca "temos unha xefa, que xa é o máis, é a primeira vez que hai unha comisaria en Pontevedra".
Non sempre foi así e Maite lembra que "custou porque ao principio todo estaba exposto para os homes, ata os uniformes, os pantalóns érannos incómodos", pero considera que "se foi mellorando todo" froito da loita das primeiras mulleres en chegar ao Corpo, "pelexando, porque ao final neses aspectos si que hai que pelexar e loitar por que haxa unha igualdade" que, segundo a súa visión, non existe en toda a sociedade. En Pontevedra lembra que fai escasos catro anos carecían de chalecos adaptados ao corpo feminino, pero agora a reivindicación xa tivo resposta e unha peza tan importante para garantir a súa seguridade xa está adaptada ás condicións da muller.
Estas loitas que tiveron que ir librando atribúeas máis á falta de experiencia -"ao principio todo era novo"- que a unha vontade de discriminar á muller e, de feito, considera xa superadas dificultades iniciais asociadas, por exemplo, ao uso da saia no uniforme de gala feminino. "Agora é bastante optativo. Nada che obriga a poñer saia no traxe de gala, podes ir en pantalón, é unha opción", asegura. De feito, no seu caso, "aquí nunca me obrigaron, cando vou a algún acto vou en pantalón e non tiven problema".
Tampouco tivo constancia de discriminacións reais cara a outras compañeiras que fosen tratadas de forma diferente pola súa condición de muller. "Nin o sufrín nin teño referencias directas que visen algún caso", asegura. "Aquí, cando chegas, chegas ao que hai, igual para todos, e logo cada un vaise elixindo un pouco o que máis lle gusta, pero non hai vantaxes e non hai postos que unha muller poida desenvolver mellor ou peor".
Si recoñece que "quizais ao principio custaba un pouco máis que houbese mulleres en postos de responsabilidade", pero insiste en que "agora xa está máis normalizado" e a única reacción rechamante que viviu por ser muller con uniforme foi de sorpresa ao estar asociado o traballo de policía, no imaxinario colectivo, aos homes. "Atopeime ás veces que cando digo que son policía, sorpréndense. Cando esperan un policía, esperan un home, pero a parte diso, nada".
A visión de Maite Pantín non cambiou ao longo dos anos, desde que en 1996 entrou na Academia, senón que "o único cambio é que cada vez hai máis mulleres no Corpo, pero en canto á situación que hai dentro da Policía eu non notei un cambio". Desde a súa perspectiva, depende máis de cada persoa e de como afronta o seu traballo que da propia sociedade ou dos seus compañeiros.
De feito, na súa unidade, a UFAM, que dirixe desde a súa constitución en Pontevedra en 2016; e na Unidade de Prevención e Asistencia e Protección ( UPAP) da que fora responsable previamente, non nota diferenzas de trato nin cara ás persoas protexidas nin entre compañeiros. Á súa chegada, eran todo homes e na actualidade tan só hai dúas mulleres, ela como xefa e unha compañeira, e asegura que nunca se atopou queixas nin a petición dunha muller para ser atendida por outra muller e non por un home.
A UFAM encárgase da investigación e a protección das mulleres vítimas de violencia de xénero, dos menores, dos delitos de agresión sexual e de calquera infracción cometida no ámbito familiar, todos eles delitos delicados nos que podería presupoñerse que as mulleres vítimas preferirían ser atendidas por outra muller. Con todo, nunca se atopou esa situación e mesmo se deu o caso de non estar o compañeiro e que ela se ofreza a atender a unha vítima e ela rexéiteo para volver noutro momento. En casos de agresións sexuais adoita optarse por que sexa unha muller a que teña o primeiro contacto coa vítima, pero non se atopou ningún caso de que lle digan explicitamente: "prefiro ser atendida por unha muller".
"Eu creo que ao final está un pouco a profesionalidade de cada un, independentemente de que sexas homes ou muller. Se tes a sensibilidade suficiente para tratar con estes temas, non creo que sexa unha pega", sostén tras dez anos traballando directamente con vítimas de violencia de xénero e delitos sexuais. "A clave deste traballo está en empatizar un pouco coas mulleres, escoitalas, e gañarse a súa confianza", e todos os seus compañeiros fano.
Desde a creación desta unidade especializada, non detectou ningún cambio significativo no número de denuncias e ordes de protección ditadas, aínda que si na cantidade de mulleres que acoden a pedir asesoramento. Non notou tampouco cambios no tipo de vítimas que acoden a eles, das que asegura que "non hai un perfil", senón que tanto a muller que sofre malos tratos como o seu maltratador proceden de calquera ámbito ou clase social. O único perfil de agresor que se pode establecer é o dun home que "se cre en superioridade sobre a muller".
Tampouco por idades existe un perfil maioritario, aínda que si indica que a maior porcentaxe de vítimas que precisan a súa axuda teñen menos de 45 anos e están a notar un repunte de mozas moi novas que se atopan en situacións de malos tratos. Agora ben, detectou que cando unha muller de 60 ou 65 anos acode a denunciar sempre "son mulleres que levan sufrindo violencia toda a vida" e son os casos máis graves. "Cando son moitos anos, a muller está moi deteriorada, moi cansada fisicamente, psicoloxicamente..., pero cando se deciden a dar o paso, non hai volta atrás", indica.
O caso que máis impactou a Maite Pantín na última década foi o dun matrimonio de máis de 60 anos no que a muller levaba toda a vida sufrindo malos tratos en todos os sentidos -físico, sexual, mental...- e "tíñaa totalmente anulada". Nesta ocasión, foron os propios veciños os que, fartos de discusionea, pelexas e berros, chamaron á Policía. A muller estaba "nun estado físico bastante lamentable, el a medicaba, tíñaa totalmente anulada" e, tras a denuncia e unha orde de protección, está a recuperarse aos poucos.
A solución, a todas as idades, pasa pola educación, especialmente para as mozas máis novas. "Non se se é a idea do amor, das princesas, do home que che quere, os celos … parece que toleran un pouco máis e non son conscientes", explica, e resulta habitual que organice charlas en colexios e institutos e atópese con que as mozas "si que identifican a violencia de xénero, saben o que é perfectamente, pero cando o están sufrindo nas súas propias carnes, non son conscientes de que iso si é violencia de xénero".
De plena actualidade ante os cuestionamientos de Vox, a Lei de Violencia de Xénero ten unha férrea defensa por parte de alguén que, como Maite, traballa con ela día a día. "Pódese reformar, pódese mellorar determinados aspectos, igual habería que retocar algún punto, pero é un feito o que está a ocorrer na sociedade cada día, entón, hai que tomar partido. O problema existe, pois hai tomar solucións. E a lei de violencia de xénero foi un punto moi importante", argumenta.
Ademais, asegura que é un mito que se dean numerosos casos de falsas denuncias, pois no seu caso, non detectou ningunha en dez anos, e tamén esa suposta existencia de numerosos casos de homes maltratados polas súas parellas mulleres. Ela non ten constancia de ningún caso, recoñece que "igual os hai e por vergoña non se denuncia", pero afirma que "aquí tivemos moi poucos casos".
Relacionadas:
-
25N | Os axentes protectores, velando pola seguridade das vítimas de violencia de xénero as 24 horas
Por Natalia Puga & Mónica Patxot |
-
RADIO.- "Non se fai ningún favor ao menor manténdoo ante situacións violentas"
Por Marisa Ciordia |
-
A UFAM, unha unidade para dar atención especializada e personalizada a vítimas de violencia de xénero
Por Natalia Puga & Mónica Patxot |