O sábado 9 de xaneiro, a Deputación de Pontevedra anunciaba que o histórico Álbum Nós, de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, era adquirido pola institución provincial para que formase parte da colección do Museo Provincial.
A coñecida familia Domínguez Lino descubríase como a propietaria da obra orixinal e completa que o autor de Rianxo entregara a José Lino Sánchez. Por petición expresa da familia ata ese sábado de inicios de ano non se daban a coñecer os detalles da operación nin quen era os propietarios das láminas.
"A familia entendía que o máis importante e o máis relevante en todo este tempo era poñer ao dispor de todos os pontevedreses e de todos os cidadáns a posibilidade de gozar destes debuxos, algo que quería tanto Castelao como o meu avó, José Lino Sánchez, sendo a cuestión da titularidade da colección Nós secundaria", explicou Enrique Domínguez Lino, durante o acto de presentación con César Mosquera e o director do Museo de Pontevedra, José Manuel Rey.
Segundo indicaron o Álbum Nós chegou á súa familia precisamente de man de José Lino Sánchez, o seu avó, que mantiña unha "estreita relación de amizade e confianza" con Castelao. Ambos eran asiduos da casa de Antón Losada e foron membros fundadores do Partido Galeguista. José Lino, avogado de profesión, "atopábase entre as persoas do círculo máis próximo e de confianza de Castelao".
Os dous coincidiron en 1922 na Xuntanza de Estudos e Investigación Históricas e Arqueolóxicas, un grupo de traballo precedente do Seminario de Estudos Galegos no que Castelao era debuxante e no que tamén participaron Antonio Iglesias Vilarelle, Octavio Pintos ou Filgueira Valverde.
Ademais, entre 1928 e 1936, foron veciños. Castelao e a súa muller, Virxinia Pereira, alugaron un piso no edificio da rúa Oliva 4-6 propiedade da familia Lino e eran frecuentes as visitas á casa do outro. Nunha desas visitas, Castelao regalou a Lino 51 láminas que resultaron ser as orixinais do Álbum Nós, "en recoñecemento ao seu traballo, lealdade e colaboración desinteresada con el". Despois pasaron á súa filla, María del Carmen Lino e houbo que agardar ata 2016 para que se coñecera a existencia deste material.
Cando a conservadora do Museo, Ángeles Tilve, viu o Álbum Nós pensou que non sería o orixinal do álbum editado en 1931, pero ao pasar á segunda folla comprobou a relevancia do cartafol que a familia Lino achegara ao Museo de Pontevedra. Tamén María del Carmen Lino cría que eran "uns debuxos que o seu pai conservara con moito agarimo" e, aínda que sabía que era obra de Castelao, "non tiña idea da relevancia".
O achado puxo fin a 80 anos de procura dos orixinais do Álbum Nós, aos que se perdeu a pista en 1929. Os exemplares estaban gardados "con agarimo" e están "case en perfecto estado". Nas láminas tan só pode verse algo de foxing, "un proceso químico que afecta o papel", unha circunstancia totalmente normal, segundo os expertos.
A sinatura da compra por 650.000 euros tivo lugar na sala de xuntas do Pazo Provincial da Deputación o 3 de febreiro. O vicepresidente da Deputación, César Mosquera, acompañado do director do Museo José Manuel Rey, formalizaban a compra do Álbum Nós de Castelao para o Museo de Pontevedra con Enrique 'Quique' Domínguez, en representación da familia Lino.
Ademais, o Museo de Pontevedra pasou a denominar o ata o de agora coñecido como Sexto Edificio como Edificio Castelao. Unha decisión que desde o goberno da Deputación busca reparar unha inxustiza histórica cun dos seus fundadores e principais valedores.
Agora Castelao é o único artista que conta cun espazo "exclusivo" para expoñer a súa obra, máis de 2.000 pezas, ás que se uniron en propiedade os orixinais do Álbum Nós, sen dúbida un dos seus traballos máis emblemáticos, coñecidos e destacados na súa traxectoria creativa e intelectual.
O xoves 2 de decembro realizábase o acto oficial ás portas do edificio da rúa Padrei Amoedo, o Museo descubriu o rótulo da fachada que identifica a este inmoble como "Edificio Castelao", o máis grande e relevante dos que posúe a institución museística na cidade de Pontevedra.
Tanto Carmela Silva como César Mosquera, presidenta e vicepresidenta da Deputación, destacaron que con esta acción "dáselle a Castelao a relevancia que merece". Este acto coincidiu coa entrega simbólica dareedición do Álbum Nós feita pola editorial Galaxia e coa inauguración da exposición 'Castelao en Europa. A viaxe de 1921'.
A súa comisaria, Ángeles Tilve, explicou que a mostra xorde para conmemorar o centenario da viaxe formativa que, pensionado pola Xunta para a Ampliación de Estudos, fixo Castelao de xaneiro a outubro de 1921 por Francia, Bélxica e Alemaña. Poderase contemplar ata o 23 de xaneiro de 2022
Ademais, neste 2021, o Museo acollía outra mostra na que se facía un repaso á importancia da Xeración Nós. Baixo o título 'Galicia, de Nós a nós', a mostra chegaba a Pontevedra porque "tiña que ser un dos escenarios da mostra porque non se entende a Xeración Nós sen espazos desta cidade como o Café Méndez Núñez onde Castelao, Losada Diéguez, Vicente Risco ou Ramón Cabanillas, sementaron o seu xerme" afirmouse no acto de inauguración en maio.