O centro penal da Lama, referente desde hai anos polo seu traballo a favor da reinserción dos internos que cumpren condena nas súas intalaciones, acaba de dar un paso máis para preparar aos presos para a súa vida en liberdade unha vez cumprida a súa pena. Desde o 20 de xaneiro o módulo 13, un dos seis módulos de convivencia e respecto do penal, bautizouse 'Nelson Mandela'. O cambio de denominación conleva un cambio importante na súa concepción, pois pasa a estar concibido para que as persoas privadas de liberdade amplíen as súas competencias e melloren habilidades persoais e profesionais que lles axuden no seu camiño cara á reinserción e a plena inclusión social.
O cambio substancial podería basearse na filosofía que recolle unha das frases máis famosas o propio activista e político surafricano que lle dá nome ao programa, "a educación é a arma máis poderosa que podes usar para cambiar o mundo", pois neste módulo aplícase desde xaneiro un programa que ofrece aos internos itinerarios personalizados de preparación técnica e persoal nos que reciben formación para facilitar a súa inserción no mercado laboral e outra máis psicolóxica para axudalos a ter competencias para a vida en sociedade.
O programa replica un co mesmo nome que leva dez anos funcionando no centro penal coruñés de Teixeiro, do que se beneficiaron máis de 1.500 internos nunha década. Na Lama ségueno, de momento, 56 reclusos, que este martes recibiron a visita do secretario xeral de Institucións Penitenciarias, Ángel Luís Ortiz, que aproveitou a súa primeira visita ao centro para coñecer o seu funcionamento.
Víctor Manuel é un deses internos. Leva cinco anos no módulo 13 e en xaneiro deu o paso de sumarse ao programa Nelson Mandela coa esperanza de prepararse para que "o día de mañá poida ter unha vida afastada do delito". Neste proxecto reciben, ademais da formación que xa teñen á súa disposición o resto de internos do centro, formación especifica sobre habilidades sociais, procura activa de emprego, xestión das emocións ou toma de decisións que lle axudarán na procura dese obxectivo.
No caso de Víctor, segundo relata, queda "máis do que quixese" para saír en liberdade, pero xa cumpriu máis da metade da súa condena e sumouse a este proxecto de forma voluntaria porque é consciente de que antes de entrar en prisión cometeu "por circunstancias da vida" erros dos que se arrepinte e quere ter a preparación tanto social como laboral necesaria para que, cando recupere a liberdade, non volva caer nos mesmos fallos.
"O tempo perdido non se recupera, pero a miña preocupación é saír e encamiñar a vida"
"O tempo perdido non se recupera, pero a miña preocupación é saír e encamiñar a vida". Para facelo, é fundamental o emprego, de modo que está a facer un curso de pintura e xa ten en mente, cando acabe, facer outro que lle permita completar a súa preparación. Durante o tempo que queda entre reixas aproveitará todas as oportunidades e, ademais, vénlle moi ben sumarse a todas as actividades posibles porque "do que se trata é de manter a cabeza ocupada".
O programa Nelson Mandela 2 -o 1 é o de Teixeiro- promove os mesmos principios que o resto de módulos de respecto da prisión, tales como autoxestión dos propios internos, realización de actividades de crecemento persoal, talleres ocupacionais ou cumprimento de todas as normas de convivencia, pero ampla as oportunidades que se ofrecen aos internos como resultado dun convenio de colaboración entre Institucións Penitenciarias e a Xunta de Galicia que permite ampliar o equipo técnico multidisciplinar que traballa cos internos con dous profesionais da Administración autonómica.
A subdirectora de Tratamento do centro penal, Ana Terlera, explica, respecto diso, que o equipo técnico ofrécelle unha preparación completa para a vida en liberdade. Está pensado para aqueles internos que, de modo voluntario, decidan unirse, en especial para aqueles que estean no tramo final da súa condena e busquen adquirir ferramenta a nivel laboral, educativo e social para afrontar ese momento.
Os internos reciben formación sobre habilidades sociais, procura activa de emprego, xestión das emocións ou toma de decisións
Unha das cuestións fundamentais nas que se centra é no "crecemento persoal", para que poidan "enfrontarse á sociedade con habilidades e competencias", pois hoxe en día a sociedade é moi esixente e eles no pasado tomaron "decisións equivocadas na vida" que os levaron a entrar en prisión, de modo que resulta clave axudarlles a non volver facelo.
De momento tan só hai homes no módulo, pero no futuro está pensado que tamén poidan participar en actividades deste programa as mulleres do centro, un total de 59 na actualidade -homes hai uns 1.040-
A directora do centro, Teresa Delgado, lembrou que, unha vez máis, A Lama implícase en programas para mellorar a reinserción dos penados, o obxectivo que teñen todas as penas privativas de liberdade e en cuxa consecución traballan en moi diversos niveis grazas á implicación do persoal, que xa hai anos que "asimilou o valor social da reinserción".
O secretario xeral de Institucións Penitenciarias tamén insistiu nesa finalidade das prisións, o tratamento para que "saian mellor que entraron", e valorou que este programa é unha "actuación exemplar para poder exportar ao resto de España". Engadiu que aínda que é a Administración Penitenciaria a quen lle corresponde exercer ese liderado e responsabilidade, "a inserción plena na sociedade só se logrará coa participación e implicación de todos os axentes sociais", asegurou.
A subdelegada do Goberno en Pontevedra, Maica Larriba, eloxiou que con programas como este garántese "unha sociedade máis xusta" e reclamou "non esquecer que o apoio de reinserción dos presos e presas non é un custo económico senón un investimento de futuro para unha sociedade máis xusta e igualitaria".
A conselleira de Política Social, Fabiola García, destacou que este programa converteuse nun referente da reinserción sociolaboral das persoas recluídas en toda Europa.
A frase de Nelson Mandela que preside unha das zonas comúns do módulo serve tamén de roteiro para estes internos que dan o paso voluntario de sumarse ao programa: "Ao saír pola porta cara á miña liberdade souben que se non deixaba atrás toda a ira, o odio e o resentimento, seguiría sendo un prisioneiro".