Lembra Ramón Diaz Rodríguez (Moraña, 13 de marzo de 1953) que nunha investigación policial "o tempo que pasa é a verdade que foxe". A frase do criminalista francés Edmond Locard permítelle resumir a frustración que foi crecendo na Comisaría Provincial de Pontevedra co paso do tempo e a falta de respostas sobre a desaparición de Sonia Iglesias. Trátase dun sentimento compartido por todos os responsables policiais durante o últimos sete anos e medio que el traslada esta semana nunha entrevista realizada con motivo da súa xubilación.
Ramón Diaz ingresou na Escola Superior de Policía en Madrid con tan só 19 anos, no ano 1972. Despois de 45 anos no Corpo, 39 deles destinado en Pontevedra, este martes cumpre 65 e chégalle o momento de colgar o uniforme e encarar unha nova etapa vital lonxe da profesión na que entrou por vocación, e por tradición familiar, pois o seu pai tamén a exerceu e, de feito, chegaron a coincidir durante a súa etapa en Pontevedra. Durante 26 anos foi responsable da Policía Científica, durante 9 estivo á fronte de Estranxeiría e desde 2015 era xefe provincial de operacións ou, o que é o mesmo, número 2 da Comisaría.
Nestes 39 anos en Pontevedra pasou por practicamente todos os departamentos da Comisaría e tivo todo tipo de experiencias. Cal valora como o momento profesional máis complicado?
Esta última etapa (como xefe provincial de Operacións) é complicada porque hai que dirixir e eu son máis operativo, gústame traballar. Hai momentos moi complicados, sobre todo cando afectan á vida e a integridade física das persoas. O asasinato dos taxistas (ano 1990) e actualmente a desaparición de Sonia Iglesias, que é unha pena que aínda estea aí, pero nós aínda seguimos investigando para esclarecer o que pasou.
Vostede foi un dos primeiros especialistas da Policía Científica en Pontevedra e é o destino no que máis anos estivo. Por que esta especialidade?
Quizais sexa dos que máis me gusta a nivel policial. Enganchoume. Era o ano 79-80 e entón un encargábase de facer inspeccións oculares e todo se mandaba a Madrid. Eu fun a facer cursos tanto a Coruña como a Madrid e estiven tres meses na facultade de Medicina Legal facendo un curso en Madrid. E a partir daquel entón empezamos a ir nós, déronnos autorización para poder identificar pegadas, facer informes de lofoscopia, balística, documentoscopia… era un traballo novo e bonito.
Despois de tanto tempo puido ver a evolución da Comisaría e da Policía Nacional en xeral. Onde notou máis o paso dos anos?
Onde máis cambio houbo foi na Policía Científica. De non facer nada en Pontevedra empezaron a facerse informes periciais. Eu son perito lofoscópico, en falsidade documental, en balística operativa... Todos eses informes non facía falta mandalos a Madrid, senón que xa se facían desde as propia comisaría.
Na actualidade, a Policía Científica ten un peso crave na investigación da desaparición de Sonia Iglesias. Como se viviron estes sete anos e medio na Comisaría?
Temos esa espiña cravada. A nós gustaríanos, como a toda a cidade de pontevedra, que se esclarecese o asunto. Ás veces non hai probas suficientes para poder esclarecer os feitos. Pero... non podo falar moito do tema de Sonia.
Sen concretar de datos, porque hai segredo de sumario, si querería preguntarlle por que cre que se complicou tanto esta investigación?
A falta de probas. No caso de que falecese, a falta do corpo, que de aí podíase sacar algunha proba. Cando non hai ningunha proba…
Tras a reapertura do caso nos últimos meses e as actuacións intensas das últimas semanas, e agora que chega a súa xubilación, ten esperanza de que chegue a resolución do caso?
Para a miña xubilación, que é mañá (por este martes), non vai se é posible, pero eu teño esperanzas de que algún día resólvase este caso e poida aparecer o corpo e póidaselle dar sepultura.
É algo no que coinciden todos os responsables policiais. Por que este caso está a vivirse tan intensamente?
Porque é unha cousa que nos preocupa. Temos un caso aí sen resolver e, aínda que viñeron medios de Madrid que nos deron bastante esperanza de que se ía a sacar, ata agora non se resolveu.
Nesta última etapa, como responsable de operacións, puido ver como funcionan todos os departamentos. Como está agora a comisaría?
Na Comisaría hai un déficit de persoal. Hai ao redor dun 20% de falta de persoal. Pero hai verdadeiros profesionais que son dignos de admiración, dedican horas e horas a esta profesión. Porque é unha profesión que engancha. Iso pasoume a min, moitas veces paso máis horas aquí que en casa.
A de policía é unha das profesións máis valoradas segundo o CIS, pero vostede cre que o cidadán coñece todo o que se fai dentro dunha Comisaría?
Non. Nunha comisaría fanse moitísimas cousas. Pídennos auxilio para calquera cousa de todos os sitios. Hai moitas facetas que son un traballo escuro, na sombra, que se hai pouco a pouco. Moitas veces, dígoo polos medios de comunicación, debiádesnos deixar traballar un pouquiño sen ter que dar moita información sobre o que facemos. Sei que é de interese para o cidadán, pero, ás veces, cando estamos nunha investigación, non podemos dar información, témoslla que dar ao xuíz. Ás veces, é prexudicial que se coñeza como sucederon algúns feitos. O voso deber é informar á xente e buscades a maneira de saber como sucederon os feitos, pero a nós non nos gusta que se saiba.
Vostede considera que a imaxe da policía dalgunha forma viuse alterada -beneficiada ou prexudicada- por todas as series de televisión, películas… que agora se centran no traballo policial?
Prexudicados non, pois é saber o que se fai a nivel cotián nunha Comisaría, neste caso, en Estados Unidos, aínda que un pouco novelado. Coñecernos, saber como somos, achéganos moito máis ao cidadán.
Vostede estivo sempre en continua formación, sempre moito traballo. Vai adaptar agora a unha nova fase vital ou vai seguir formándose?
Eu agora xa acabei a nivel de policía, xa vou ser un cidadán normal. Ler un pouco, iso si me gustaría. O tempo que non tiveches agora agora, pásalo a ter. E poderei ter algunha afección máis, facer algo de deporte para manterme... Vai ser un pouco difícil adaptarme. O primeiro mes será como vacacións, pero estou afeito vir todos os días á Comisaría -ultimamente ás 8 da mañá- e pasas a maior parte do día en Comisaría. Vai ser difícil adaptarse, pero hai que adaptarse.
Comentaba -fóra da entrevista- a 'espiniña cravada' do caso de Sonia Igrexas, a desaparición de Yasmina Soto en Marín... Supoño que todo lle xera frustración.
Si, calquera caso destes, o que atenta contra a vida das persoas, é o que máis che leva a ti a tentar esclarecer os feitos. Despois, o máis importante é cando entran no domicilio dunha persoa. É quizais un dos feitos máis destacables.
Xa para terminar, que consellos daría vostede, despois de 45 anos de traxectoria, a un policía que empeza na profesión?
Que teñan responsabilidade, dedicación e collan experiencia, que a experiencia é o fundamental, do que aprendes. Todo o que lle ensinan na escola, que o leven a práctica no seu traballo habitual. Sempre con respecto e consideración cara a todos os cidadáns.