"Hai vida despois do cancro", reza o lema de Adicam (Asociación de Diagnosticad@s de Cancro de Mama e Xinecolóxico). Neste 19 de outubro,Día Internacional do Cancro de Mama, poñemos cara e voz a sete sobreviventes. Hai vida despois do cancro... e Sela, Maricarmen, Raquel, Mayte, Ana, Helena e Milli demóstrannolo.
Todas elas forman parte do equipo de Dragon Boat BCS (Breast Cancer Survivors, en galego, sobreviventes de cancro de mama) do Club Ciudad de Pontevedra e Adicam. Citámonos na nave onde adestran a beiras do Lérez, nas Corbaceiras.
As últimas dúas semanas foron de descanso, tras meses encadeando competicións. Terceiro posto na primeira Copa de España de 500 metros que disputaron en Verducido, segundo lugar en 200 metros na Copa de España de Asturias e bronce no Campionato de Europa en Banyoles (Xirona), entre outros.
"O importante non é o que gañamos, senón o que vivimos, porque aí no río iso é outra cousa, aí non hai problemas, non hai probas, non hai médicos, non hai picadas, eu de feito saía da quimio un pouco triste e dicíame: vou a adestrar", asegura Isabel Millán (Milli).
Este sentimento trasládase ao nome do equipo, LibélulasDragon Boat BCS, porque "as libélulas voan libres por enriba da auga", comenta Milli.
No grupo de oito falta Ángeles, "que está maliña e por iso non pode estar aquí", sinala a súa compañeira de equipo Ana García. Estas crises son etapas habituais na enfermidade. Hai vinte días foi Milli a que pasou polo quirófano; no último campionato Raquel tivo un bajón e o resto de padeeiras tiraron da embarcación; e Helena Fernández segue en tratamento, "o meu é máis longo, estou a esperar a reconstrución e vaime quedar aínda afrontar un longo tratamento", recoñece.
Estes medos son compartidos. Xa sexa no adestramento, nas conversacións de whatsapp ou nun longo café todas se senten acompañadas. "Cáeseche o mundo", é a frase máis repetida cando rememoran o momento do diagnóstico. Pero o peor chegaría co tratamento e as secuelas: cansazo extremo, dores, inchazón, mareos e depresión.
A adestradora do equipo, Jenifer Casal, confirma que "está cientificamente demostrado que á xente con cancro de mama benefícialles o dragón no caso do linfedema", que é o edema xerado pola acumulación da linfa como secuela tras a cirurxía axilar, que altera a rede de vasos linfáticos e dificulta a drenaxe.
Casal explica que "o dragón é un híbrido entre kaiak e canoa. Na canoa vas de xeonllos remando por unha banda e no kaiak vas sentado remando polos dous lados. O dragón é sentado remando por unha banda só. Son embarcacións de 10 persoas remando máis o temoneiro e o tambor, ou a outra modalidade de 22 persoas, que son 20 remando máis o temoneiro e o tambor".
Isabel Lema (Sela) lembra como pasou de estar na súa casa "sen forzas, non podía moverme, nin camiñar" a formar este equipo. Co diagnóstico do cancro de mama "a miña vida cambiou cen por cen, de ter unha tenda, estar en activo, ter que cerrala polas secuelas que tiña e os tratamentos, fisicamente estaba súper mal, sobre todo pola linfe (linfedema) que se me acumula no pescozo e prodúceme cadros vagais, de súpeto caio e quedo sen coñecemento".
Dragon Boat é un deporte náutico de orixe asiática con máis de 2000 anos de antigüidade
Os inicios do equipo de Dragon Boat BCS pontevedrés foron agora xustamente hai un ano. Un 19 de outubro, Día do Cancro de Mama, Sela estaba nunha mesa de voluntariado e unha integrante do club de piragüismo Ciudad de Pontevedra faloulle da modalidade de Dragon Boat, un deporte náutico de orixe asiática con máis de 2000 anos de antigüidade e que desde hai 25 anos foméntase en todo o mundo polos beneficios que ten para a recuperación das persoas afectadas de cancro de mama.
"Pedinlle se podía ir ver un adestramento, pero sen intención de practicar. Ese día Jeni, a adestradora, convidoume a probar e sentinme tan ben que lle dixen se podía volver", narra Sela. "Un mes despois houbo un encontro no río cun grupo de Coruña de BCS e foi unha emoción enorme velas e, nada, díxenme que en Pontevedra tiñamos que conseguir facer un equipo e en dous meses conseguímolo".
Aos poucos fóronse incorporando o resto de compañeiras de Adicam. Maricarmen Buceta conta que tivo que agardar os días prescritos tras a súa operación para unirse e que despois a radioterapia impúxolle unha nova pausa, aínda que aos quince días de finalizala xa estaba a competir. "É moito apoio unhas a outras, estamos no mesmo barco en todo momento. É un aliciente de superación, notas que podes facer cousas, que non acabas tirada no sofá", confesa.
Podemos enfrontar as secuelas, porque animicamente non te sentes soa
"A min tróuxome Maricarmen a través dunha amiga, levo pouco tempo, desde agosto, ao acabar a radio, e estou encantada, como todas. Podemos enfrontar as secuelas, porque animicamente non te sentes soa", completa Ana García.
Pola súa banda, Raquel Juncal recoñece que falta camiño por percorrer no proceso de recuperación e recalca a importancia de contar con asociacións como Adicam. "Moitos médicos non están a favor do deporte porque non podes coller pesos ou facer forza. Pero aquí para cada cousa que vaias facer vai estar unha persoa especializada que nos di ata onde podemos chegar, van buscar a maneira que é mellor para ti. As BCS adestramos os xoves e o resto de días faise ximnasio e outras actividades, guiadas por adestradora e fisioterapeuta de Adicam".
A pesar da fortaleza coa que fala, para Raquel tamén houbo momentos complicados, de tirar a toalla. "No confinamento chamei ao meu adestrador e díxenlle 'estou moi mal, moi mal, sinto que me está levando'. Díxome que fose adestrar e achegueime chorando, coa lingua fóra, esgotadísima, porque estes tratamentos nos machucan a capacidade pulmonar e non podía respirar ben".
Isabel Millán (Milli) asente e engade máis situacións que quen non vive a enfermidade non entende, de aí o apoio incomparable do equipo de BCS. "Fíxate que mesmo cheguei a pensar en irme ao pobo para que non me visen calva. A xente cando te quedas calva diche que esteas tranquila, que xa volverá saír. Non, ti decidiches cortar o pelo, a min caeume, e iso aféctanos psicoloxicamente, aínda que pareza que non. Cando te ves no espello sen pelo, sen cellas e sen pestanas é cando ves a enfermidade en si. Eu pediríalle á xente que, por favor, non lle dixesen a ninguén o do pelo".
Ademais desta reflexión, Milli quere lanzar unha mensaxe de ánimo a todas aquelas mulleres que estean a pasar por este proceso. Tinguiuse o pelo dun ton azulado para as fotografías de PontevedraViva, para demostrar que a vida segue e transmitir esperanza. "A todas, que se quiten as perrucas e os panos e veñan connosco a remar", declara. "O meu berro é: vide probar e veredes como mellorades", completa Sela.
A AECC estima que 1 de cada 7 mulleres desenvolverá cancro de mama
O cancro de mama é o tumor máis frecuente nas mulleres. A Asociación Española contra o Cancro (AECC) estima que 1 de cada 7 mulleres desenvolverá cancro de mama ao longo da súa vida. A través de Adicam ou da Escola de Piragüismo Ciudad de Pontevedra pódese chegar a practicar Dragon Boat BCS e levar mellor este proceso. "Somos 8 na embarcación e teriamos que ser 10, por iso non gañamos, que se animen todas a vir", rematan entre risas.