Lavarse frecuentemente as mans é unha recomendación, ou obrigación, que a poboación leva recibindo desde o pasado marzo; úsanse máis produtos de limpeza e as luvas e máscaras convertéronse en complementos de obrigado uso tamén. Todo isto está a ter repercusións no tecido epitelial e non só iso, a Academia de Dermatoloxía continúa cun estudo profesional sobre manifestacións da COVID-19 na pel.
O doutor Marcos Oro Ayude é médico residente de último ano en Dermatoloxía. Realiza o seu traballo no Centro de Mollabao e no Hospital Provincial. Nesta entrevista achega evidencias sobre a incidencia da pandemia na súa área profesional, así como algúns consellos preventivos para coidar a pel ante os hábitos aos que habemos de afacernos.
Está a notarse incremento de doenzas en Dermatoloxía derivadas de reaccións por un maior uso de produtos desinfectantes no fogar ou polo reiterado lavado de mans con xabóns, xeles, etc?
Si se está notando, por todo o que dis. Extremamos as normas de hixiene. O lavado de mans tan frecuente, xa sexa só con auga ou con calquera produto desinfectante está a provocar unha maior incidencia de secura da pel, eccemas irritativos de mans, infeccións secundarias e en ocasións, empeoramento de patoloxías preexistentes.
Que recomendacións pódense dar para coidar a pel ante estes reiterados lavados e uso de produtos de limpeza?
De forma preventiva debemos intensificar o uso de cremas hidratantes tras o lavado de mans. Con todo, cando o dano xa está feito as cremas hidratantes van ser mal toleradas e as mans van picar máis, así que se debería acudir ao médico para unha adecuada valoración. Doutra banda, veuse que este virus SARS- CoV-2 (que provoca a enfermidade COVID19) ten baixa resistencia aos desinfectantes, polo que tamén se recomenda o uso de desinfectantes pouco irritantes.
Entre eles destacan os xabóns syndet, que se coñecen como 'xabón sen xabón'. Son produtos cun pH máis semellante ao da pel que os xabóns propiamente devanditos, os cales teñen un pH máis alcalino. Hai que destacar que a maioría de produtos de hixiene son xa de seu syndets, aínda que non o especifique a etiqueta e poña simplemente 'xel de mans'. Os xeles hidroalcohólicos, tan cotizados estes días, non son necesariamente máis irritativos.
Nos casos en que levar luvas resulta imprescindible durante moitas horas que consellos se poden ofrecer para que non repercuta na pel?
O uso de luvas durante longos períodos de tempo pode levar á sudoración excesiva, o que pode causar maceración e feridas. Ao danarse así a pel, seremos máis propensos a desenvolver eccemas, infeccións… Como recomendacións debemos utilizar cremas barreira protectoras previamente ao uso das luvas, e posteriormente aplicar frecuentemente cremas hidratantes. Se é posible, tamén se recomenda utilizar luvas de algodón por dentro dos de traballo.
Pode parecer unha pregunta banal ou frívola, pero como compatibilizar o uso de máscaras co sol e a calor? Non é por unha cuestión de partes bronceadas senón por ir con elas con elevadas temperaturas.
O uso prolongado de máscaras pode causar alteracións na pel por varios motivos. Un deles é pola fricción continua que provocan, así que se recomenda elixir unha máscara que se axuste adecuadamente e minimice o rozamento constante. Ademais, o ambiente pechado e húmido provocado polo aire exhalado poden causar unha disfunción da barreira cutánea e provocar maceración e inflamación.
O que vai facer a calor é empeorar todo isto ao aumentar a sudoración e favorecer a humidade. Como recomendacións sería moi útil aplicar vaselina pura ou cremas barreira polo menos media hora antes de poñernos a máscara para protexernos da fricción e o ambiente húmido. Tras retirarnos a máscara sería útil facer unha adecuada limpeza da pel e aplicar cremas hidratantes e humectantes que axuden a mantela hidratada.
Despois destas semanas de confinamento sen recibir exposicións á luz solar hai que ter maior precaución da habitual e cales serían esas precaucións para tomar?
As precaucións deben ser as mesmas. O problema é que non sempre as cumprimos, e este ano non debemos virnos arriba coa exposición solar por estar confinados. As principais serían evitar a exposición nas horas centrais do día, aproveitar as sombras, usar pezas que nos protexan do sol, utilizar cremas con filtro solar sobre a pel exposta, evitar as cabinas de bronceado… A lección sabémosnola, só queda aplicala.
Lin que hai un estudo denominado COVID PEL que está a desenvolver a Academia de Dermatoloxía para determinar as manifestacións cutáneas vinculadas á COVID-19. Segundo transcendeu son síntomas que se detectaron en maior grao en nenos e adolescentes, pero non son excepcionais en adultos. A que sintomatoloxía hai que prestar atención?
O primeiro destacar que neste magnífico estudo participan dous dermatólogos galegos, o doutor García Doval que traballou moitos anos aquí en Pontevedra e o doutor García Gavín. O estudo que publican trata de clasificar os patróns de afectación cutánea da infección polo SARS- CoV-2 tras a análise de 375 casos.
Eles establecen 5 patróns, algúns non son moi específicos e poden ser confundidos con outras afeccións da pel. Con todo, chama moito a atención o que comentas; unhas lesións similares aos sabañones en mans e pés que poden ir acompañadas de bochas e que se viron sobre todo en pacientes novos e nunha fase avanzada da infección.
Tamén refiren que este patrón asociouse a unha enfermidade máis leve. Outro patrón bastante específico foi a aparición de lesións vesiculosas moi similares entre si, situadas no tronco en pacientes de idade media. Os distintos patróns aparecen en diferentes momentos evolutivos da infección e asócianse a un prognóstico determinado.
Se se detectan, cal é o consello chamada ao teléfono habilitado para sospeitas de coronavirus, ou ao respectivo centro de Atención Primaria para que determine o procedemento para seguir?
En xeral, non é fácil saber cando unha afectación na pel pode deberse á Covid-19 ou non. O recomendable é aplicar o sentido común, e ante calquera manifestación dermatolóxica de inicio recente solicitar a valoración médica no centro de Atención Primaria, e se o especialista en Medicina de Familia considérao, derivar ao dermatólogo. Haberá que poñer en contexto as manifestacións cutáneas co resto de síntomas da infección.