Para Javier Giner (Barakaldo, 1977), Yo, adicto é máis que a súa primeira serie. Con ela pecha un círculo que abriu cando, aos trinta anos, decidiu ingresar voluntariamente nun centro de desintoxicación. "É impresionante ver como o público reacciona á serie", recoñece.
Nela, mostra con total honestidade o seu descenso aos infernos. "Non tiña sentido facelo doutra maneira", explica nesta entrevista con PontevedraViva, porque "non podes contar esta historia sen contar o que é a enfermidade e como te transforma nun absoluto monstro".
O resultado foi unha serie que, por méritos propios, coouse entre as mellores do ano. Opta a catro Premios Feroz, entre eles á mellor serie dramática e ao mellor actor, un Oriol Pla que, segundo Giner, "pilloume a alma" e que máis que os seu álter ego converteuse na súa outra metade.
Vaia viaxe até chegar aquí, non?
Se o vexo a través dos teus ollos, é moi forte. Pero cando o vives desde dentro, na forma na que o estou naturalizando e que ao final se converte no meu día a día, non ten ese compoñente épico. Cando se publicou o libro eu recibía con moita alegría ver como reaccionaba a xente.
Era como que estaban a falar dunha persoa que non era. E agora volveume a pasar un pouco igual. Pero creo que a serie chegou a espazos, a persoas e lugares aos que o libro non chegara. A resposta foi máis íntima e moito máis visceral.
Impresionouche máis verte reflectido na serie que no libro?
Por pura exposición, a reacción xa é diferente. Eu non volvín a ler o libro desde que se publicou. Na serie, ademais dun ano de traballo previo, estivemos a rodala e montando durante varios meses. E nos pases que facemos vólvela a ver a anacos.
Pero hai algo do que sinto moi orgulloso, o traballo de todo o equipo. Teño a sensación de que conseguimos construír o que estabamos a buscar, que fora algo catártico. Que a viaxe do espectador non fora tanto a través do que pasa senón de como sente.
É moi impresionante para min ver como o público reacciona ás imaxes ou aos capítulos da serie. Eu iso co libro non o puiden vivir, porque o les na túa intimidade. Aquí vin a emoción en directo e en cru. A serie é pura vivencia. É pura tripa. Todo é emoción.
E nesa catarse colectiva da que falas, cres que ten que ver o feito de que moitas persoas, por fin, escoitaran por primeira vez falar en serio sobre as adiccións?
Para min, o tema da adicción é a lectura máis superficial. É a escusa que eu utilizo para falar de moitas outras cousas. Ata que chegou esta serie, eu sempre pensei que o audiovisual podía causar reflexións, pero non podía cambiar vidas.
A resposta que tivo Yo, adicto foi un tortazo na cara. Fíxome ver que era un imbécil con ese prexuízo. A serie está a cambiar vidas. E dígoo con orgullo e non de maneira vanidosa. Teño a sensación de compartir unha intimidade sen barreiras cos demais.
Escríbeche moita xente para dicir que a serie lles emocionou?
Hai moitas persoas que a recibiron como un agasallo porque se senten identificadas ou porque por primeira vez senten que alguén ao que non coñecen está a pór voz a cousas que eles senten. As reaccións que me chegan van moito máis alá dun "me gusta ou non me gusta".
Escribiume xente para a que a serie foi como unha puñada na cara e decidiron ingresar nun centro. Ou outros que se viron reflectidos no seu día a día e déronse conta de que teñen problemas. Ou que a viron en familia e que, por primeira vez en moitísimos anos, tiveron unha conversación cos seus pais. Que compartan esa intimidade comigo é incrible.
De feito, o 'claim' que utilizou Disney Plus para promocionar a serie foi "Perdín o control. Entrei no terreo da tolemia. Convertinme en adicto". É algo que se pode trasladar non só ás drogas. Tamén aplica ao traballo, á familia, ás amizades, ao sexo...
Eu parto da tese de que vivimos nunha sociedade profundamente adictiva, a todos os niveis. Calquera cousa que che axude, dalgunha maneira, a alterar o teu estado de ánimo pódese converter nunha adicción: o deporte, o sexo, o traballo... Mesmo facer o ben pode ser unha adicción.
E, a pesar diso, temos poucos espazos como sociedade para atoparnos con nós mesmos ou cos demais. Como individuos, si. Pagamos unha terapia e neses espazos falamos honestamente. Pero a nivel colectivo cóstanos comunicarnos desde ese lugar máis vulnerable.
No libro abríaste en canle. Non deixabas nada no tinteiro. Á hora de adaptar a túa historia á televisión exerciches algún tipo de autocensura ou traballaches con liberdade?
Iso foi algo que quixen desactivar desde o principio. Ademais, dunha maneira case psicópata. Tiven moi claro desde o inicio que esta serie a tiña que facer con todas as consecuencias, para o bo e para o malo. Sei que é moi intensa, tiña que selo.
Eu sabía que tiña que facer esta serie en modo kamikaze, xogándomo todo, facendo o triplo tirabuzón no aire e dicindo "oxalá caia de pé" ou non a facía. Na miña cabeza e nas miñas tripas non tiña sentido facela a medio gas ou tentando protexerme. Facela desde un espazo seguro ou medindo moito que absolutamente todo estivese no seu lugar.
Ou protexendo a túa imaxe, non?
Claro. É que ti non podes contar a historia dunha adicción ou dun proceso de desintoxicación sen contar o que é a enfermidade e como te transforma nun absoluto monstro. Para min era moi importante que a serie doese, pero non nun sentido sensacionalista ou melodramático, senón como desbaste a vida e entrelazar esa dor coa beleza que tamén ten a vida.
E entendo que non foi nada fácil...
Yo, adicto é unha serie tremendamente arriscada. Está chea de decisións que van, en moitos casos, case en oposición ao que debería facerse. Empezando pola forma que teñen os actores de espirse emocionalmente. Sempre estabamos a buscar a veracidade e a emoción máis crúa. Eu moitas veces faláballes de tentar capturar a vida.
Para facer iso non te podes autolimitar desde un principio. Eu sempre tiven claro que esa serie non era Emily in Paris. Non quería transformar unha historia que, ademais, para min fora tan dolorosa nunha especie de artefacto industrial e superficial que non deixa pegada no espectador.
Sería como enganarte a ti mesmo e ao público
É que hai certas historias ou certos proxectos que se non se fan así non teñen sentido. E non o digo como un ataque contra o entretemento puro e duro. De feito, Yo, adicto é unha serie entretida, pero non é entretemento. Hai unha profundidade por baixo que a sustenta e a estrutura que se non podía abordar desa maneira, era mellor non facela.
Eu quería facer a serie da maneira máis íntima posible, que fora como unha terapia de grupo. En gran medida para xente que está no mesmo sitio que ti. Que non escondese nada, poñendo as tripas enriba da mesa. Consideraba que esa forma de comunicación tan honesta era a que conseguiría atravesar a pantalla e conectar coa xente.
E cres que contribuístes ou puxestes o voso gran de area para loitar contra o estigma das adiccións e da saúde mental?
Non son eu quen debe contestar a esa pregunta, pero espero que si. Así mo din as miles de mensaxes que recibo en redes sociais. Teño a sensación de que moita xente veu que por primeira vez as súas experiencias eran contadas con dignidade, con humanidade.
Ao final, en todo o que non se fala abertamente existen moitos estigmas. E o feito de non falar é abono para o descoñecemento. A motivación de acabar con certo imaxinario está en cada fotograma. E tamén quixemos reivindicar aos profesionais da saúde mental, que de maneira anónima e silenciosa salvan vidas a diario. Son grandísimos alicerces desta sociedade.
Falemos do teu álter ego na serie, Oriol Pla. Como chega a este proxecto? Cando o viste tiñas claro que tiña que ser el?
Hai unha cousa que aprendín facendo esta serie, que é a guiarme moito pola miña intuición e o meu instinto. Ao que me din as tripas. Eu coñecía o traballo de Oriol. Vírao no teatro, no cine e na televisión. Era unha desas persoas coas que quería traballar.
É certo que vin a proba que fixo e díxenlle: "non está aí, pero es ti". Neste proxecto pasoume con outra persoa, con Marina Salas. Cos dous. Unha persoa que recibe dúas páxinas de guion e que non sabe nada do personaxe é imposible que encha a imaxe mental que tes.
Pero en ambos os casos vin a auténticos kamikazes. Era como velos lanzarse ao baleiro sen rede. E a de Marina era unha proba dificilísima de facer. Foi moi impresionante de ver. E con Oriol igual. É un actor apabullante. Sei perfectamente que podo pedirlle o que sexa porque sei que o ten.
Contaches en Late Xou, o programa que presenta Marc Giró en TVE, que os teus amigos che dicían que el era máis ti que ti mesmo...
É que me pillou a alma. Foi un traballo indescritible. Estivemos un ano traballando xuntos antes de empezar a rodar. Coñecémonos coma se fósemos dúas radiografías con pernas, até o punto de que hai algo como telequinético. Adiviñamos o que pensa o outro. E, sobre todo, témonos moitísimo amor, respecto e admiración.
E iso que a rodaxe ten pinta de que non debeu ser fácil
Foi unha rodaxe preciosa pero moi exixente. Oriol tivo que pasar por sitios moi duros e moi escuros. Para min foi unha honra inmensa traballar cun 'stradivarius'. Houbo unha especie de comuñón. Iamos xuntos da man. E ademais, como persoa é a hostia. Foi o traballo máis profundo, máis humano e máis íntimo que fixen na miña vida cun actor.
Yo, adicto, pase o que pase nos Feroz, é unha das series dun ano que nos trouxo proxectos dun nivel extraordinario, non te parece?
Foi un ano absolutamente espectacular. Todas as series nomeadas, e mesmo algunhas que non entraron, son verdadeiros monumentos. E ademais, que somos xente moi simpática todos. Entre nós non competimos e formamos un gran grupo. É moi bonito vivir todo isto. Admirámonos mutuamente. Eu admiro tremendamente as series que fixeron.
Estamos ante unha nova idade dourada das series?
Pois oxalá sexa así. Espero que todas estas series que fixemos e que están a chegar a tanta xente fagan, dalgunha maneira, que as persoas que toman as decisións reflexionen. Non poden seguir tratando ao público como xente que non ten interese nin curiosidade.
Todas as series que triunfaron este ano, cada unha no seu estilo, son moi arriscadas e, sobre todo, tratan ao espectador como persoas intelixentes, curiosas e que teñen ganas de ir máis aló. Están moi ben as series e películas para ver un domingo baixo unha manta no sofá, pero non todo pode ser iso. O espectador é moito máis intelixente do que certas persoas creen.