José Ramón Gómez é natural de Teo. Hai pouco máis dun mes foi designado para ocupar o despacho dende o que dirixe os hospitais públicos de Pontevedra e o Salnés, o que se denomina Estrutura Organizativa de Xestión Integrada (EOXI), tras o relevo do anterior xerente José Manuel González por parte da Consellería de Sanidade.
O novo responsable da organización dos centros sanitarios públicos chega con enerxía, optimismo e sobre todo con intención de buscar consenso. Procede do Hospital Clínico Universitario de Santiago e preséntase dicindo que lle gusta falar e lle gusta explicar. Coñecedor das tensións históricas que se amorean na cidade en relación cos atrasos en investimentos por parte da Consellería de Sanidade en Pontevedra, ten moi claro cal é o seu principal reto.
José Ramón Gómez: Como fundamental, o máis importante nos vindeiros meses é o proxecto de Gran Montecelo porque Pontevedra vén de proxectos, de cambios... e iso provoca que a xente poña en dúbida a viabilidade. E non quero que iso suceda co Gran Montecelo. Vai facerse cuns prazos moi razoables e vai permitir que Pontevedra poida ter unha sanidade deseñada con todos os elementos que teñan algo que dicir en Pontevedra sobre a sanidade. É un proxecto viable.
E tamén se atenderán as suxerencias dos usuarios?
En Pontevedra foi unha sorpresa ver que podían participar usuarios a través de asociacións de pacientes, os xefes de servicio indicando que elementos son claves, calquera profesional. Trescentas persoas se ofreceron para participar. Esta semana vai traballarse con estes profesionais e van estar organizados por grupos e van ir organizando urxencias, servizos centrais... Hai unha proposta base que será matizada e modificada, e mellorada pola opinión tanto profesional como non profesional, polos usuarios. É a primeira vez que vexo que os usuarios van poder opinar sobre a accesibilidade, a comodidade das salas de espera... Cousas que se escapan moitas veces desde o ámbito profesional e son importantes para o cidadán.
Pero van terse en conta realmente esas propostas?
Si, pero non só será facer unha suxerencia. Hai que argumentala. Hai moitos exemplos en sanidade. Sempre se quere crecer un montón. O primeiro que hai que mirar é que o que se deseñe será para ofrecer os servizos á poboación. Hai un elemento clave, a propia poboación. Como vai evolucionar a poboación dagora ata o 2030 ou ata 2035. Se a tendencia é a baixa necesitaremos menos recursos. E terá que discutirse. Non é que un gañe e outro perda, buscamos que se chegue ao maior consenso. Que alguén di 40 quirófanos en lugar de 16, pois estará equivocado. Pero se di que se necesita un máis grande para cirurxías pois haberá que estudalo. Se irán vendo salvo aquelas que se saian de calquera planificación.
Ante as súas palabras, entedemos que vostede vai buscar o consenso con todos os colectivos?
É sinxelo de explicar. Un xestor ten que recoñecer que está xestionando algo onde o control estricto o teñen os traballadores, os profesionais. Se se ten que intervir rápido, quen o decide é un profesional. Como vas xestionar algo cando quen toma esas decisións son os profesionais? Eu sei pouco de endoscopia, quen sabe de endoscopia é o profesional. Non é entendible para min facer xestión sen apoiarse nos profesionais de primaria, de hospital, médicos, enfermeiros... É unha empresa moi técnica, dun nivel científico-técnico terrible. Iso está nos traballadores, non está na dirección. A dirección ten que cohesionar todo iso, coordinalo e orientalo nun camiño no que tamén deben crer os profesionais, se non está abocado ao fracaso. Sen falar cos profesionais é imposible a xestión.
Vostede substitúe no cargo a José Manuel González, que defendera a construción dun novo hospital en Monte Carrasco. Cal é a súa opinión ao respecto? Cre que sería mellor para Pontevedra a creación dun novo edificio noutra zona?
Non se pode negar que calquera proxecto en Sanidade ten as súas vantaxes. O elemento clave do proxecto que se fose desenvolver en Pontevedra deberia contar cos prazos de execución. Eu, nese sentido, creo que o proxecto do Gran Montecelo é o máis viable e o máis curto en poderse executar. Entre os dous proxectos, a viabilidade e a temporalidade faime inclinar polo proxecto actual do Gran Montecelo, en lugar dun proxecto novo. Iso igual non se valorou totalmente e iso fai que levemos algún retraso ante unha solución que tería sido moito máis operativa, curta e executable en tempo e en viabilidade.
"A finais de 2018 e primeiros de 2019 debe ser o punto onde Pontevedra comece a ver o desenvolvemento do proxecto do Gran Montecelo"
O xerente explica que as obras se van levar a cabo tentando evitar que haxa máis atrasos no desenvolvemento da tramitación para que se acometa a execución sen problemas. Están a definir o plan funcional para saber que servizos serán necesarios para abordar a creación dun espazo que cubra con garantías as necesidades de Pontevedra.
A finais de 2018 e primeiros de 2019 debe ser o punto onde Pontevedra comece a ver o desenvolvemento do proxecto. A xente poderá ver a primeira maquinaria facendo as primeiras obras na zona.
Neste sentido, José Ramón Gómez indica que a súa proposta é tentar evitar que se produzan incomodidades graves na atención sanitaria que se siga desenvolvendo no Hospital Montecelo durante a realización dos traballos.
Outra cuestión que está no aire é coñecer que vai suceder con outros espazos sanitarios como a Casa do Mar ou o mesmo Hospital Provincial onde a Consellería quere crear unha residencia para a terceira idade. Todo as consultas externas e outros servizos que agora están nestes centros pasarían entón ao Gran Montecelo?
No proxecto do Gran Montecelo a aposta é facer confluir todos os servizos nese edificio. É certo que o Provincial podería quedar con algún recurso asistencial ambulatorio. Non se descarta. Pero todos os recursos de Mollabao e do Provincial ou unha maioría moi ampla van estar organizados nunha mesma zona por cercanía... Os recursos deben estar organizados nun punto (o Gran Montecelo) porque a interrelación entre eles é clave. Incluso é molesto para os usuarios ese movemento entre distintos edificios, arriba e abaixo... A concentración de recursos é imprescindible.
Falemos agora dun dos temas que máis preocupa aos cidadáns, as listas de espera. Como é posible que o Sergas facilite datos onde Pontevedra aparece como un dos espazos sanitarios referenciais en canto a rapidez asistencial e, pola contra, haxa usuarios que se atopen con 13 meses de espera para poder acudir a unha consulta externa?
"Vixiaremos para que non haxa pacientes que esperen máis de 6 meses en cirurxía menos importante e gustaríame que en consulta externa o dintel estivese en 3 meses"
Temos que ser capaces de trasladar o que dicimos. Dóeme especialmente poñer en dúbida os datos. Todos os datos que dá o SERGAS nacen de aplicacións informáticas, a cita grávase e queda constancia de que a cita é para un mes e non para cinco. Rexístrase. Miden o tempo dende que se pide unha actuación asistencial ata que se dá. Son centos, miles de pacientes. O resultado que se dá é unha demora media, sempre haberá xente por debaixo e haberá quen espere máis, por iso pode ser engañosa. No ambito cirúrxico non toda demora conta igual, diferenciamos por prioridades. Non espera o mesmo un cancro, a demora media é de 10 días, é prioridade 1. Pero hai tamén prioridade 2 e prioridade 3. Isto garante que o máis grave se atenda a tempo. O que se está tamén coidando son as demoras máximas. Atender a garantía de tempo máximo, que aínda que esperen máis queremos chegar a que haxa cero pacientes de máis de seis meses de espera para intervencións cirúrxicas. Pero os datos ds listas de espera do Sergas son datos reais, esa é a demora media. O que temos é que coidar a demora máxima, estar vixiantes para que non haxa pacientes que esperen máis de 6 meses en cirurxía menos importante e gustaríame que en consulta externa o dintel estivese en 3 meses.
"Na EOXI de Pontevedra se poden atender preto de dous millóns de consultas ao ano. É incrible a capacidade de xestión"
O xerente fai un inciso para suliñar a ampla actividade dos centros hospitalarios que el xestiona e das dificultades que implica.
Hai que poñer en valor o sistema sanitario, a poboación non se dá conta do que se fai. Na EOXI de Pontevedra se poden atender preto de dous millóns de consultas ao ano. É incrible a capacidade de xestión. É unha xestion moi boa sendo das demoras menores de Galicia. Xestionase un volume inmenso porque cada un deses dous millóns de consultas nunca participa nun único servizo. Necesita que o consulte un reumatólogo,un cardiólogo, un dixestólogo... pero precisa antes unha ecografia, unha analítica... A complexidade de ordenalo habería que transmitilo. Son profesionais absolutamente ben formados pola vía MIR e cunha dotación tecnolóxica que nos pon a nivel de calquera país do primeiro nivel. A proba é que se vas a Estados Unidos o sistema cambia totalmente, primeiro ven como se factura. Aquí non, o servizo é relativamente inmediato e moi inmediato en casos graves. Unha sospeita de cáncer non pode esperar nin sequera 15 días... é dicir nos primeiros 15 días ten que ter unha cita para ver unha exploración. Explicamos as veces pouco toda a actividade que facemos cunha dificultade organizativa moi importante. Os resultados son moi razoables.
É certo que calquera persoa ten o seu problema e, se espera excesivamente, ten que manifestalo. Hai que estar moi atento ás reclamacións. Cando o cidadán di algo, iso é porque algo temos que mellorar.
Outro dos problemas históricos atópase nas esperas en Urxencias, con pacientes en camas nos pasillos do Hospital en momentos, por exemplo, de repuntes de gripe. Que solución estuda para resolver esta situación?
En Urxencias temos un problema de xestión porque a demanda non é controlable. En Urxencias quen decide é o cidadán segundo o malestar que teña.
Hai un sistema de triaxe, que che permite en moi pouco tempo para todas as urxencias clasificalas segundo a prioridade clínica. Os pacientes máis graves que esperen pouquiño. O problema témolo en momentos de picos con pacientes menos graves que son os que máis protestan das situacións en momentos de moita demanda cando hai que atender os pacientes máis graves.
"Deberiamos ter un espazo para estes picos en Urxencias pero, como sempre en Sanidade, todo está interrelacionado. Se o resto do hospital funciona mellor, Urxencias ten unha vía de liberación"
Outro tema é o dos espazos, hai ocasións que levan un tempo obter un resultado e os espazos quedan achicados e nótase un malestar do cidadán. Deberiamos ter un espazo para estes picos pero, como sempre en Sanidade, todo está interrelacionado. Se o resto do hospital funciona mellor, Urxencias ten unha vía de liberación que para os pacientes que teñen que ingresar é fundamental... forma parte dunha engranaxe.
Temos uns tempos, dende que se pide o ingreso ata que o ingreso se fai, de poucas horas. A xente que non é do sistema dálle importancia a que o paciente vaia a calquera cama e fai que a hospitalización se poida prolongar. A engranaxe é difícil. A solución para estes casos sería buscar un espazo alternativo que xeralmente non se utilice e botar man no momento do pico para ter unha dispoñibilidade e, ao mesmo tempo, mellorar outros servizos para baleirar ese espazo habitualmente ocupado.
Outra protesta tanto de profesionais como de usuarios é a queixa durante os veráns fronte ao peche de camas hospitalarias. Vostede seguirá con esa mesma política?
O peche de camas non é tal peche. Os profesionais teñen dereito ao disfrute das vacacións. Hai profesionais que non son sinxelos de substituír, un cirurxián cardíaco non o atopas para substituír, nin un equipo de cirurxía cardíaca ou de oncoloxía. Pode haber profesionais nunha área e noutra non. E o cidadán ten dereito a recibir un servizo de calidade tanto en verán como noutra época.
Pero a demanda baixa en verán. No verán se utilizan menos por unha menor demanda e porque hai un plantel máis reducido pero sempre queda plantilla precisa para dar o servizo que requira o cidadán. O dato máis importante é que a demanda baixa. De nada serve ter unha unidade operativa sen pacientes nesas camas. Non é peche. Imaxina que teñamos un problema en verán, un imprevisto como un accidente con múltiples vítimas, iso estaría operativo igualmente. Iso si, teriamos que chamar a xente, anular vacacións, pero a atención se prestaría. Non é que pasemos de 600 a 550, están aí pero non teñen un uso tan intensivo como noutras épocas do ano.
Tradicionalmente, Pontevedra é un espazo conflitivo dende o punto de vista laboral. Como vai ser a súa relación coa Xunta de Persoal, sobre todo cando os sindicatos seguen a reclamar máis persoal e rematar cos contratos temporais?
Eu aínda non son capaz de entrar a nivel de detalle. Pero si a nivel de filosofía. Non podemos dicir que os traballadores son o noso principal activo e despois obviar os sindicatos. A relación hai que coidala. Para min o primeiro elemento é o diálogo. Hai que escoitar as organizacións sindicais pero, como a calquera xefe de servizo, pídolle que argumenten.
En segundo lugar, a información. Nós estamos obrigados a informar de xeito adecuado as organizacións sindicais.
En terceiro lugar, polas vacantes que me preguntas, nós como sistema público estamos obrigados a funcionar con determinados procedementos. Esta xerencia vai tentar funcionar a través dos procedementos establecidos. Hai cuestións que veñen xa marcadas a través da mesa sectorial desde Santiago onde as organizacións con representación e a dirección xeral de Recursos Humanos e a dirección xeral de Asistencia Sanitaria toman acordos aos que nos temos que cinguir. Nós podemos definiir con máis detalle algunha cousa, que eu pretendo facer dun xeito consensuado con feitos argumentados e de maneira cordial. Cando non esteamos dacordo, nós argumentaremos porque non.
Pode haber algún conflito? Pode habelo, pero nós imos traballar sobre estes tres pilares para que isto non sexa un conflito permanente en que todo se arranxa a través dos medios de comunicación. O que non pode ser é, que antes de coñecer un problema e de facer nada para solventalo, a información chegue a través dos medios de comunicación. Eu estou aquí, a porta está aberta e sexa quen sexa da organización sabe que ten acceso á dirección.
"O Hospital do Salnés non é un hospital de campaña pequecho. Ten un servizo de Urxencias dos mellores da Comunidade Autonóma"
Por último, quero preguntarlle polo Hospital do Salnés, que foi definido nalgunhas ocasións como un Hospital de Campaña. Que posibilidades ofrece de cara ao futuro?
Non ten nada de hospital de campaña. Un dos aspectos é que a poboación ten que recoñecer que se fixeron importantes investimentos. Non é un hospital de campaña pequecho. Ten un servizo de Urxencias dos mellores da Comunidade Autonóma, non por tamaño, senón por modernidade, por deseño, por servizo. Incluso en picos de inverno non se nos atasca. É unha gran noticia.
A segunda cuestión é que en Galicia hai que coidar moito a parte obstétrica, hai que coidar as embarazadas moi ben. O hospital do Salnés ten un bloque obstétrico incrible.
E temos un bloque cirúrxico novo. E está en marcha unha parte de cirurxía maior ambulatoria, unha parte de coidados postcirúrxicos e o hospital de día. É dicir que temos un Hospital bastante adecuado para os 75 mil habitantes da zona. Que nos falta? Definir que Hospital queremos. Que podemos facer aí?
Para iso eu só poño un aspecto: a calidade e seguridade para o paciente. Alguén discute que teña que haber un servizo de Urxencias ou un de cirurxía cardíaca? Non. Os problemas están cando nos poñemos no medio. A miña impresión é que ten que haber máis coordinación entre o Hospital do Salnés e o de Pontevedra, que é o de referencia. Seguro que o que quere a xente é que se alguén precisa servizo se lle poida prestar alí antes de vir a Pontevedra, pero sempre con calidade e seguridade. E ese servizo se pode prestar de forma inestable con poucos recursos ou dando servizo con apoio tamén dende Pontevedra. E iso hai que facelo de maneira transparente coa visión do persoal. Non me vale poñer alí un procedemento que en lugar de a diario se faga cada mes, porque dentro duns meses haberá problemas para poder facelo con calidade.
A seguridade e a calidade teñen que primar. Iremos falando cos profesionais e iremos tentando chegar a unha organización razoable.