15 de febreiro de 2022. Ese día paróuselles o corazón a vinte e unha familias de mar. De madrugada, o pesqueiro galego no que, meses atrás embarcáronse os seus, afundíase nas xélidas augas de Terranova (Canadá). Aínda hoxe, un ano despois, seguen buscando respostas, incapaces de asimilar este golpe que lles deu a vida.
"O mundo caéusenos encima. A vida xa non é igual", lamenta Pablo More. El perdeu a tres dos seus naquel fatídico naufraxio. No Villa de Pitanxo ían o seu irmán, Daniel More; o seu sobriño, Diego More; e o seu sobriño político, Edwin Córdoba. Todos eles de orixe peruana.
Ter tres vítimas no seo da mesma familia deixoulles unha profunda pegada. "Desde que nos pasou todo isto a vida cambiounos por completo", engade o seu irmán José, o pai de Diego, que revela que ese foi "o día máis desastroso da miña vida".
"Aínda non aceptamos o que pasou. Nin eu nin a miña muller", subliña sobre a perda do seu fillo, un mozo de 26 anos para o que era a súa primeira marea. Enrolouse no Villa de Pitanxo porque se suspendeu un curso que ía facer "e non quería quedar sen facer nada".
El, como vinte dos seus compañeiros, "subiu a ese barco e xa non volveu máis", lamentan os seus achegados, todos eles vinculados laboralmente co mar e aos que, desde o día do naufraxio, "cústanos moito ir traballar, non somos capaces".
José More explica que "eu antes traballaba tranquilamente catro meses seguidos", embarcado en alta mar e lonxe da súa familia, pero sinala que agora "tería que pensarme moito volver á pesca de altura porque a vida xa non é igual".
"Ese día destrozáronnos a vida", reitera o pai de Diego More, que asegura que no único que pode pensar é que, ao longo deste último ano, "pasou o seu aniversarios e pasamos un nadal moi triste, sempre pensando nel e no que pasou".
El pediulle ao seu irmán "que non fora máis" nese barco, no que o propio José traballara "e sabía o que pasaba aí", pero Daniel More díxolle que "ía ser a súa última vez e así foi". O destino fixo, lamenta emocionado, que "non quixo irse só e foise co meu fillo".
Edemon Okutu, contramaestre do Villa de Pitanxo, deixou en terra á súa muller e as súas tres fillas, a máis pequena de tan só sete meses. Jeanette, a maior delas, non se separa da súa nai. "Ela estao pasando moi mal", explica. Con el chegou a España hai máis de vinte anos.
"Hai noites que non dorme e eu tampouco", asegura esta moza, que lamenta os momentos perdidos co seu pai. "Estaría agora comigo vendo o ben que estou a crecer", sostén. Dóelle ademais que a súa irmá "non se acordará dos momentos que viviu con el".
Okutu é un dos nove mariñeiros que non puido recibir sepultura. O seu corpo segue afundido en augas de Terranova. Non ter un lugar no que choralo fai que todo sexa aínda máis difícil para eles porque "non sabemos onde está e iso é moi duro".
O mesmo ocorre con Fernando González, o engraxador do barco. Os seus fillos, Cristofer e Kevin, foron desde o principio dous dos portavoces dos familiares. "O único que nos dá esperanza de seguir é facer xustiza. Nada máis", afirma o primeiro deles.
"Este ano foi horrible. O que nunca esperas que podes sufrir tocounos pasalo", subliña Cristofer González, que recoñece que a súa familia "pasouno fatal". A súa avoa, enferma de alzhéimer, non sabe que pasou co seu fillo. "Non podemos contarllo porque se non, para ela, sería coma se se lle morrese o fillo todos os días", engade emocionado.
El recoñece que, durante moito tempo, non puido durmir de noite. "Tiven que tomar pastillas para a ansiedade", rememora. "Nunca crin eu que me ía a acordar do meu pai todos os días. Queira ou non todos os días penso nel", subliña o fillo do engraxador do Villa de Pitanxo.
Moitos deles aseguran que aínda non pasaron pola fase de duelo. "Tivemos que ocuparnos do importante", reitera Cristofer. "Eu teño algo aquí dentro -sinala ao peito-, rabia, odio ou o que sexa, e o que necesito é que se faga xustiza".
Xustiza. A palabra que máis repiten os familiares, que denuncian un "abandono total" por parte da armadora do barco, Pesquerías Nores. "O único que tentaron é ocultar a verdade", denuncia o fillo de Fernando González. Igual que o patrón do buque, engade.
Opina o mesmo José More. El e a súa familia teñen "onde ir deixar colocado un ramo de flores", pero moitos outros "non teñen onde ir chorar ou a poñer unha vela", algo que achaca á "avaricia dun home" que quixo seguir pescando en pleno temporal.
"Xogaron coa nosa dor. Eu perdín a tres dos meus e non é xusto que estean con mentiras", asegura o seu irmán Pablo, que considera que "se o patrón ou a armadora tivesen a conciencia limpa molestáronse en darnos consolo".
Noemí Rivas, muller de Pedro Herrera, primeiro oficial do Villa de Pitanxo, insiste en que "foron moi crueis porque non chamaron nin mandaron a ninguén a casa". Ela -cun neno de oito meses- enterouse por redes sociais. "Son malas persoas, miserables e inhumanos", censura.
Chamada tras chamada, o único que recibían nesas primeiras horas era silencio. "Non contestaban a nada porque dicían que non sabían nada, pero sabíano todo. Son covardes e xa estaban cos seus mecanismos para tapalo todo", sostén Cristofer González.
Os vinte e un falecidos do Villa de Pitanxo "non van volver", recoñece resignada María José de Pazo, filla de Francisco de Pazo, o xefe de máquinas do barco naufragado en Canadá, "pero cada un deles tiña detrás unha familia que se quedou devastada".
A pesar desa dor quixeron seguir loitando para que "isto que estamos a vivir non o viva ninguén máis e que sexa un antes e un despois", segundo Pablo More. "Que isto non quede en balde. Xa non por min, que os meus non van volver, senón para a xente do mar", afirma.
"Non foi un accidente por un golpe de mar. Hai moitas lagoas que investigar e aclarar", conclúe De Pazo, que non entende por que a operación para baixar ao barco atrasouse tanto, aínda que sospeita que "está claro quen non quería baixásese alí".
Se non fóra pola persistencia das familias "non farían nada", subliña María José de Pazo, que lembra que en sinistros noutros ámbitos, como a aviación, "revísase ata o último parafuso" para pescudar as causas dunha catástrofe deste calibre.
O afundimento do Villa de Pitanxo, hai xusto un ano, é a maior catástrofe na pesca galega desde que, en 1978, 27 persoas perdesen a vida fronte ás illas Cíes. "Quen nunca tivo medo á verdade apoia que se investigue ata o final", sentencian as familias.