A menopausa é un tema a miúdo rodeado de mitos, silencio e falta de información. Co obxectivo de ofrecer unha visión clara desta etapa da vida, Rita De la Iglesia, médica de familia e experta en medicina integrativa, impartirá un ciclo de dúas conferencias os días 1 e 3 de abril de 18:30 a 20:30 horas, baixo o título: "Menopausa, coñecela para querela".
Organizadas polo Centro Asociado UNED Pontevedra, pódese asistir presencial á sede en Monteporreiro, online en directo ou online en diferido.
Son gratuítas pero requiren de inscrición previa: Menopausa, coñecela para querela | Extensión Universitaria en Pontevedra | UNED.
Rita De la Iglesia, por que é importante falar da menopausa nestes momentos?
Ben, pola cantidade de mulleres en idade menopáusica que estamos e que nos imos a ir incorporando á poboación mundial nos próximos anos, que somos moitísimas, din que 47 millóns cada ano. E porque hai pouca información, sorprendentemente. De feito, hai unha semana, dei unha charla e sorprendeume ver que había cousas que daba por feito que se sabían en síntomas, e non.
Poderías destacar algún comentario que che chamase a atención?
Había unha muller, por exemplo, que dicía que fixera un percorrido por moitos profesionais, e que realmente seguía oíndo que "isto é así, son cousas da idade", sen dar unha resposta a "como podo facer para regular isto?". Porque non é unha enfermidade, que é o que trato de que quede moi claro.
Precisamente o título das túas charlas sobre a menopausa engade a frase: "coñecela para querela". Por que é importante este enfoque?
Aí estaría un pouco a clave, porque entendo que ás mulleres chega un momento que isto que vén, ademais nunha etapa concreta da vida, é difícil de asimilar. Porque está asociado a moitos síntomas, non soamente aos sufocos.
Está asociado a que parece que empeza o final da miña vida, a que xa deixas de ser útil, coma se non entendésemos que o noso único obxectivo non é a reprodución, senón que se pode dar luz de moitas maneiras e crear de moitas maneiras.
Para situarnos, que se considera menopausa e premenopausa e que idades abarcan?
A menopausa habitual está entre os 45 e os 55 anos. A premenopausa, antes dos 45, e a prematura, antes dos 40. Canto antes, máis risco de ter máis síntomas porque levas máis tempo con diminución dos estróxenos.
Cales son os síntomas principais asociados á premenopausa?
Podes empezar con alteracións na temperatura, non soamente os sufocos, senón ter máis suor ou máis calor en xeral; síntomas xenitourinarios como sequedade ou dor nas relacións sexuais por esa sequedade; irregularidades menstruais, onde un mes teño a regra e ao outro non a teño, ou teño máis cantidade ou menos do habitual; empezas a gañar peso e cústache perdelo; as palpitacións; alteracións na articulación temporomandibular (a mandíbula); os asubíos nos oídos, que son moi frecuentes; a néboa mental, que tamén é moi habitual e pouco se fala dela, etc.
Hai moita variabilidade dunha muller a outra, pero a maioría dos síntomas son comúns na premenopausa e a menopausa.
Que é a néboa mental e como se pode tranquilizar ás persoas que a experimentan?
É unha sensación de non poder concentrarte, dificultade para lembrar nomes ou unha historia, cústache seguir o fío do pensamento ou vas a un sitio e pregúntaste que viña facer eu aquí.
Primeiro, hai que saber que é un síntoma, iso dá certa tranquilidade. Iso non quita que non teñamos que ir ao noso médico e comentarlle o que nos está pasando para descartar cousas.
Ao final, cando empezan a diminuír os estróxenos, chega un momento en que estes síntomas van mellorando despois da posmenopausa, pero no tempo no que os estás pasando preocúpaste pensando que pode estar a empezar un Alzheimer, sobre todo se tes alguén na familia que o tivo.
Tamén hai que saber que a néboa mental empeora se non dormes ou se estás mal do estado de ánimo.
Entendo que cando empezan estes síntomas e limitan a túa vida, o indicado sería acudir ao médico.
Si, hai enfermidades que temos que descartar. Por exemplo, estou moi cansa, estou a gañar peso, non durmo ben, entón hai que facer unha analítica con hormonas tiroideas, independentemente de que esteamos nunha menopausa.
Tampouco vale que se nos diga que todo é a menopausa a partir dos 50 anos ou a partir dos 45.
Eu o que transmito é que non é necesario facer unha analítica cada dous meses, porque os cambios nas hormonas, os estróxenos e a proxesterona varían moito durante ese tempo. Pero si que vale para descartar outras enfermidades, se fai falta, por iso hai que comentarlle todos os síntomas ao médico.
Como se aborda a menopausa dende o medicina integrativa?
Eu son médico de familia, teño a miña praza no Sergas, pero estou nunha excedencia para facer este medicina integrativa.
A medicina integrativa é un tipo de medicina con moita base, e sobre todo se trata de ir á causa. É dicir, a ti o que che pasa é que se están alterando as túas hormonas, non é que teñas unha enfermidade. Ese baixón de hormonas produce uns síntomas. Entón, imos ver como podemos regular iso.
Que opcións de tratamento existen?
Unha muller con menopausa que chega á consulta, o primeiro é facer unha historia axeitada, ver ben que síntomas ten, que antecedentes familiares...
Despois, o tratamento vai ser alimentación axeitada a esa idade, ao que lle está pasando coas hormonas. Suplementos, se fan falta, como os probióticos ou a vitamina D.
É moi importante que a microbiota intestinal estea ben. E hai que facer especial fincapé nisto, porque se non, temos esa inflamación de baixo grao que produce moitos síntomas.
Nalgunhas pacientes haberá que utilizar hidratantes vaxinais, lubricantes, e noutros casos hai que valorar a terapia hormonal. Eu case nunca utilizo a terapia hormonal sustitutoria, pero hai xente que a necesitará. Non se pode ser radical nisto.
Porque, sobre todo na menopausa, é fundamental individualizar o tratamento, non se pode xeneralizar.
Malos hábitos como o sedentarismo poden contribuír a que non se chegue nas mellores condicións á menopausa?
Ás veces, coa idade, o estado de ánimo baixa, o que fai que nos abandonemos un pouquiño máis. É un bo momento para reflexionar sobre a nosa vida e darnos importancia, sobre todo se fomos nais e estivemos coidando dos demais. Tamén é crucial rodearnos de persoas que sumen, que entendan o proceso que estamos a pasar, e non sentirse xulgadas.
Na túa experiencia, afecta o rol de coidadora na saúde das mulleres nesta etapa?
Si, iso chamábame moito a atención cando ía os domicilios. Dábame moita pena a figura das coidadoras, porque estaban demasiado encerradas en casa, e coidaran os seus fillos, coidaban os maiores e coidaban mesmo os netos. Elas nunca son as coidadas por elas mesmas, e polos demais é como que non son tidas en conta.
O que lles transmito tamén nestas charlas é que a muller noutras culturas convértese na muller sabia, á que se lle pide consello, que ten unha experiencia de vida. Con todo, aquí é como que estás un pouco illada, e por enriba segues traballando para todo o mundo sen ser moi recoñecida. Para iso, falamos do autocuidado nesta etapa.
Por último, cres que a visibilidade da menopausa por parte de actrices de Hollywood, como Gwyneth Paltrow ou Naomi Watts, é beneficiosa ou quizais se estea trivializando?
Eu creo que todo o que sexa falar da menopausa axuda, sempre que a mensaxe sexa a axeitada. Non ten que ser vista como un horror, como me comentaron que falaban hai uns días nun podcast, senón que se pode falar dela con normalidade.
O positivo é que se fale da menopausa e que deixe xa de ser un tabú. Iso é bo. Agora, sempre hai que informarse o mellor posible, neste momento hai moitos libros que dan información interesante, e son fáciles de ler, e hai moita máis información que hai uns anos.