O 2 de outubro de 2010, Margarita Dopico sumiuse nun inferno en vida. Levouna ata alí o seu ex marido, José Luis Deus, ao asasinar o seu bebé de 14 meses. Oito anos e medio despois segue nas tebras e, cando empezaba a levantar cabeza, acaba de recibir un novo revés en forma de sentenza. Un xuíz acaba de absolver o axente da Garda Civil xulgado por un delito de denegación de auxilio por presuntamente non axudala cando pediu axuda para o seu pequeno. Máis aló do fallo en si, o que a volveu a afundir é o razoamento xurídico, que considera que a "responsabiliza" de non transmitir a gravidade dos feitos.
Cando recibiu a sentenza, tardou dúas semanas en poder lela e varias semanas máis en atreverse a facela pública. Este martes deu o paso pensando na situación xeral que viven as vítimas de violencia de xénero, pois "isto pasoume a min, pero pode volver pasar. E está a pasar". O que está a suceder é, ao seu xuízo, que "algo falla" porque as institucións, xa sexa a Garda Civil ou o sistema xudicial, "non están a escoitar as nosas voces de alarma".
Margarita é de Betanzos e o crime ocorreu en Paderne, ambas as dúas localidades da Coruña, pero a súa comparecencia produciuse este martes en Pontevedra. Saíu arroupada pola directora do Centro de Información á Muller (CIM), Rosa Campos; a escritora e xornalista Monste Fajardo, a concelleira Carme Fouces, a directora de teatro Marián Bañobre e a actriz Sheila Fariña.
O por que deste respaldo débese a que, da man de todas elas, un bo día, Marga decidiu deixar de ser invisible. Aínda que reviviu a súa historia no xuízo no que o seu ex acabou condenado a 23 anos de prisión por asasinato e en contadas entrevistas a medios de comunicación, sempre se mantivo nun segundo plano. Ata que en 2017 contou o seu caso no libro 'Invisibles' de Montse Fajardo, publicado polo Concello de Pontevedra. Uniuse a outras vítimas de violencia de xénero nun proxecto editorial que logo se convertería nunha obra teatral galardoada con tres premios María Casares.
O fallo que a levou a saír aínda máis á luz asínao o titular do Xulgado do Penal número 2 da Coruña, o mediático José Antonio Vázquez Taín, e, segundo Rosa Campos, é un claro exemplo da "violencia institucional" e de "victimización secundaria" que moitas veces sofren as vítimas de violencia de xénero, pois, por unha banda, as institucións non saben detectar as situacións de violencia e, por outro, reaccionan culpabilizando ás mulleres.
Rosa Campos considera que "non estamos a dar unha resposta clara e contundente e, desde logo, non estamos a protexer ás vítimas". Margarita confirma que, no seu caso, se sente "totalmente desamparada". Primeiro, non a protexeu o garda civil ao que contou que cría que o seu fillo estaba en perigo -como os feitos confirmaron que era-, despois, non o fixo o xuíz que a xulgou e conclúe que ela non soubo trasladar de forma clara e suficiente o "terror" que estaba a sufrir, para que o axente valorase o risco real e actuase.
Margarita respecta a resolución xudicial, pero xa anunciou que a recorrerá e chegará "onde faga falta, a Europa". Non pode quedar calada porque, tanto no seu caso como noutros rexistrados no resto de España "parece que a culpable é a persoa que non é capaz de transmitir que o que pasa".
Ela acudiu ao cuartel da Garda Civil de Betanzos en tres ocasiones, pero o xuíz considera que só na última "si expón unha situación de risco". Sostén iso aínda cando, na propia sentenza, recolle que "Margarita estaba a vivir un inferno, ninguén o nega" e "os seus temores estaban fundados pero non é ata que ocorre unha desgraza que se materializan".
O día do crime Marga foi á Garda Civil ás 11.00, as 16.00 e as 19.00 horas, oito horas de diferenza entre a primeira e a última vez que alertou da situación de perigo. Decidiu denunciar ao garda que a atendeu a segunda vez, cando acudiu a pedirlle axuda porque o seu ex marido acababa de dicirlle por teléfono que "se fora á Garda Civil, agora xa non había marcha atrás, que era irreversible, que era unha filla de puta e non merecía ter ao neno, que non o ía a volver ver".
Aínda que ela indica que lle trasladou esa situación ao garda, o xuíz conclúe que non existe "unha proba certa" que permita afirmar que acudise a denunciar que o menor estaba a correr un risco certo para a súa vida e dita unha sentenza cargada de afirmacións controvertidas como o feito de cuestionar que, se realmente había ese perigo real, non formulase unha denuncia por escrito.
Curiosamente, a propia sentenza contradise nese sentido e afirma nun momento que ela "manifestou de forma clara que non quería poñer denuncia, que desexaba que buscasen ao menor" e, noutro, que o acusado "remitiuna ao momento da entrega para poñer denuncia se algo sucedía".
A crítica de Margarita céntrase nas formas usadas, pois o axente "atendeume na porta, nin me fixo pasar" e "non me fixo caso" a pesar de que "a ameaza é un feito en si mesmo" e o seu ex marido acababa de ameazala. Con todo, o xuíz repróchalle que "non transmitiu cun mínimo de seguridade que existía unha situación de risco para o pequeno, e en que consistía devandito risco".
A sentenza chega a recoller a pregunta: "Que nai dubidaría en denunciar se crese que alguén está a tentar matar o seu fillo?". Ou a facer afirmacións como: "se Margarita buscaba protección, coa denuncia xa podía materializar a mesma. Pero ela mesmo dubida de que haxa algo denunciable. E non presenta denuncia. Logo ela mesma non tiña unha seguridade mínima para dicir que risco existía". Rosa Campos reacciona con dureza ante tales consideracións, pois deixa claro que nese momento "a urxencia de Marga non é denunciar, é que atopen ao seu fillo" e que foi o garda civil o que "non soubo visibilizar" unha situación de perigo e de violencia.
O xuíz absolve o garda baseándose, entre outras cuestións, na reacción de dous amigos de Margarita aos que chamou esa tarde. "Unha segue a súa festa de aniversario e o outro se tomba a descansar un intre" e tan só unha hora despois reconsidera a situación e acode a axudala. Para ela, é "inxusto" e "peca de parcial" que "un xuíz se basease nas reaccións de dous civís" sen nin sequera analizar en que o axente é un funcionario público e non viu o perigo.