O insólito caso dos dous polisóns que chegaron ao porto de Marín en decembro de 2017, formalizaron un petición de asilo político en España e ao día seguinte á súa chegada partiron no mesmo barco sen que volvese a saberse deles segue sen respostas máis dun ano despois. O Defensor do Pobo abriu un expediente para aclarar o ocorrido por mor da queixa formulada pola Comisión Española de Axuda ao Refuxiado (CEAR) ao Defensor do Pobo por incumprimento da normativa en materia de asilo e, no seo da súa investigación, empezan a coñecerse detalles do ocorrido.
Así, no marco desas investigacións, a Subdelegación do Goberno en Pontevedra remitiu un escrito ao Defensor do Pobo recoñecendo que non consta nas súas dependencias ningunha solicitude de autorización para que o buque abandonase o porto nin que se outorgou autorización de saída.
O Defensor do Pobo pedíralle información á Subdelegación pouco despois de empezar a estudar a queixa de CEAR, pero non recibiu a resposta ata as últimas semanas. Cabe apuntar que neste tempo produciuse un cambio de Goberno e, por tanto, de titular da subdelegación. Cando ocorreron os feitos e empezaron a investigarse, estaba en mans do PP e agora asume a responsabilidade a socialista Maica Larriba.
O propio Defensor do Pobo deu a coñecer esta resposta da Subdelegación nos últimos días a CEAR. Explícalle nun escrito que, unha vez revisada toda a documentación obrante no expediente, comunicouse á Subdelegación, entre outras cousas que, segundo a información facilitada pola Comisaría Xeral de Estranxeiría e Fronteiras, a consignataria do barco contactaría co xefe do Distrito Marítimo de Marín para coñecer se se autorizaba a saída do buque e este contactaría coa Subdelegación, que considerou procedente outorgar autorización de saída. A información da Comisaría non precisa se tales actuacións documentáronse ou foron verbais.
Ademais, o Defensor do Pobo lembra á Subdelegación que as instrucións conxuntas de 2007 da Dirección Xeral da Policía e da Garda Civil, da Dirección Xeral de Política Interior e da Dirección Xeral de Inmigración sobre tratamento a polisóns estranxeiros dispoñen que é competencia dos subdelegados do Goberno coordinar o conxunto de actuacións en canto ao tratamento de polisóns estranxeiros.
Desta forma, o Defensor do Pobo dálle un tirón de orellas aos antigos responsables da Subdelegación. Lembra que debían coordinar as actuacións e evitar que o barco partise, comunicando á autoridade portuaria que non se podía autorizar a saída da embarcación ata que a Oficina de Asilo e Refuxio non resolvese as solicitudes de asilo e, no caso de que a consignataria solicitase a autorización, non se concedese ata que se procedeu ao desembarco dos polisóns, conforme ao establecido nas citadas Instrucións conxuntas.
A normativa en materia de asilo ten o obxectivo de garantir o respecto á vida e a integridade dos solicitantes de asilo ata que se resolvan as súas solicitudes e determínese se necesitan protección internacional e o grao da mesma. O alicerce fundamental da institución do asilo é o principio de non devolución cuxo obxectivo é evitar riscos para a vida e integridade física dos solicitantes e o Defensor do Pobo insiste en que "precisamente a autorización de saída dun barco con dous solicitantes de protección internacional no seu interior comporta a perda do control sobre o destino destas persoas, como así ocorreu, descoñecéndose nestes momentos o seu paradoiro".
Considerando os feitos no presente caso, o Defensor do Pobo quere que o ocorrido a estes dous polisóns sirva para tomar nota e evitar que se repitan situacións similares no futuro, de modo que recomendaron a Subsecretaría do Interior que se modifiquen as Instrucións conxuntas sobre tratamento de polisóns estranxeiros.
Así, recoméndase que se inclúa nelas a obriga da Subdelegación do Goberno de comunicar por escrito á autoridade portuaria a presenza de solicitantes de asilo no interior de barcos amarrados en porto español ou fondeados en augas españolas e os dereitos que lles corresponden, entre os que se inclúe o de permanecer en territorio ou augas xurisdicionais españolas ata que se resolvan as súas solicitudes.
Ademais, suxírese que as citadas Instrucións se apliquen a calquera persoa que manifeste a súa vontade de pedir asilo en España e se atope a bordo dun buque que estea en augas xurisdicionais españolas e que nelas se estableza de forma expresa a obrigatoriedade de entregar sen demora aos avogados que asistan aos polisóns copia da documentación que lles permita continuar exercendo a súa función de asistencia xurídica aos solicitantes, algo que non sucedeu neste caso de Marín, segundo recolle o Defensor do Pobo.