Miriam González Durántez (Olmedo, Valladolid, 1968) é avogada especialista en dereito da Unión Europea e, segundo a revista Forbes, unha das 100 mulleres máis influentes de España.
Ademais do seu traballo no campo do dereito, é fundadora do movemento cidadán 'España Mejor' e daplataforma Inspiring Girls, que chegou a 39 países pondo en contacto a mulleres referentes e líderes con nenas. Esta semana, visita Pontevedra, onde participou nunha charla organizada por AJE este mércores e o venres farao en Aempe.
Muller, empresa e sociedade. É o título do coloquio que protagoniza. Empezo pedíndolle unha reflexión sobre o papel da muller na sociedade e, en concreto, no mundo da empresa.
Na empresa fíxose unha chea de progreso. Si pensamos onde estabamos fai 15 anos, quizá é unha das áreas onde máis avanzamos. Nótase unha toma de conciencia por parte de toda a sociedade, mulleres e homes, de que había que facer un esforzo para que houbese máis mulleres e, sobre todo, que fosen máis visibles. É a área onde máis traballo con Inspiring Girls. Que xa non sexan as mulleres traballando cousas de mulleres, senón que sexan mulleres e homes que creen nunha certa sociedade; esa é a clave para que se poida avanzar máis rápido.
E no conxunto da sociedade?
O panorama é diferente. O primeiro que conseguimos foi a igualdade ante a lei, que nos países occidentais está conseguida, pero esquécesenos que hai países nos que as mulleres aínda sofren discriminacións flagrantes ante a lei. Logo está a empresa, a igualdade laboral, onde máis se avanzou. Pero séguenos quedando un capítulo pendente que é a igualdade nas casas. Desde Nicaragua até países nórdicos, onde máis avanzaron sempre as mulleres, en todos eles, as mulleres fan moito máis traballo no coidado dos fillos e, sobre todo, das casas. Cousas que son esenciais para que unha sociedade poida funcionar seguen recaendo prioritariamente en mans das mulleres e iso ao final condiciona todo. Ese é o capítulo pendente, como un tabú na sociedade, e nalgún momento hai que facer aflorar iso e empezar a ver que claramente hai cousas que son simplemente de cambio de actitudes sociais, pero ten que haber tamén políticas públicas que o poñan sobre a mesa.
Que ten que pasar para que logremos ese cambio?
Son unha persoa que cre moito nos cambios e nas transformacións, sempre penso que ao final é que collas a túa axencia e utilícela para pedilo e que haxa cada vez máis xente que empeza a dicir: tampouco é normal. Tivemos un momento moi bo, durante o covid. Caeron todas as redes de seguridade e moitas parellas, eu incluída, tivemos que volver a reequilibrar. E quizá ese momento non o aproveitamos o suficiente para pór ese tema sobre a mesa. Aínda non reaccionamos do todo a que as mulleres agora traballamos o mesmo que os homes e, ademais, é que temos que traballar porque desde un punto de vista persoal hai xente que se pode permitir non traballar, pero desde un punto de vista social, a nosa sociedade non se poden permitir o Estado de Benestar se as mulleres deixasen de traballar.
Avogada de éxito internacional e unha das 100 mulleres máis influentes de España segundo Forbes e, con todo, á hora de presentala, destácase que é a esposa do ex viceprimeiro ministro británico, Nick Clegg. Moléstalle?
Non. É que levamos xuntos 30 e pico anos e claramente Nick tivo unha exposición pública e a min coñecéuseme, publicamente, por estar á beira del. Só molestoume no Reino Unido, que hai unha prensa hiperconservadora que no fondo cre que as mulleres teñen que volver ás casas e dedicarse a labores de coidado. Nótase inmediatamente cando cho din porque pensan que as mulleres non podemos ter unha vida propia, aí si que me molesta, e cando simplemente é que te viron publicamente nese contexto e dino e iso é natural.
Citou Inspiring Girls. Ti cres que na sociedade actual, en especial as novas xeracións, teñen xa suficientes referentes femininos?
Non, non os teñen. Estamos en 39 países, temos acceso a unha chea de nenas e o 90 por cento dinos que aínda descobren profesións e opcións de vida que non coñecían. E hai unha porcentaxe enorme que lles preguntas unha muller referente e só logran dicir á súa nai. Temos un problema de visibilidade das mulleres enorme. É moi curioso que as mulleres máis inspiradoras para as nenas non son necesariamente as que alcanzaron un éxito público enorme, senón as máis jovencitas que están a empezar. Moitas desas mulleres que están no máis alto realmente non se mostran con naturalidade á sociedade, son as mulleres perfectas, no traballo, na familia, marabillosas, delgadas, arranxadas.... A sociedade española adoita ser bastante auténtica, pero en sociedades anglosaxoas, en Estados Unidos, hai moita muller visible que case é un produto de mercadotecnia. Iso realmente fai moito dano, hai que non só deixarse ver, hai que deixarse ver con autenticidade.
De quen é a culpa? Dos homes, das mulleres, de todos?
Eu creo que de todos. Nótase nos 12, 13, 14 anos unha baixada de confianza, empezan a deixar materias porque pensan que son máis de mozos, hai algúns deportes que empezan a non facer porque non son para elas. E nótase tamén moito máis medo ao fracaso. Si non o eliminas de raíz, queda aí dentro e é como unha mala herba que vai crecendo e fai que cando tes que renegociar o teu salario, dáche cousa; cando non cumpres todo para as entrevistas, nin sequera te presentas; vas a algún sitio e é: son unha fraude, a ver si vano a adiviñar. Desde os 5 e 6 empezan a mirar os traballos como de homes e de mulleres. O que ocorre aos nenos de 5 ou 6 anos somos nós. Moitas veces nin nos damos conta, pequenos comentarios, actitudes… Isto non é nin de batalla, é simplemente dicir: imos pensar todos un pouco e imos ser responsables coa seguinte xeración.
O seu proxecto máis recente é 'España Mejor'. Por que ve necesario este movemento cidadán nestes momentos?
Cheguei á conclusión de que había que facer algo porque sempre me frustrou moitísimo que ti miras a España como individuos e os españois, súper alto. Pero, por algunha razón, cóllesnos a todos xuntos en agregado e baixamos un pouco. Isto ten que ser o sistema. E, sobre todo, porque estaba farta de queixarme, a cantidade de tempo e de enerxía que gastamos os españois en queixarnos no bar. Se estaba convencida hai un ano e medio, agora estou aínda máis convencida da necesidade deste tipo de movementos da sociedade civil, nos que xente que non se atopa cómoda participando nos partidos políticos teña un espazo, que poida achegar con naturalidade ás políticas públicas.
Que busca?
Á vista está que hai un desapego nunha chea de países da sociedade coa clase política. Estou un pouco asustada das últimas semanas. O que ocorreu en Valencia cruzou unha liña vermella para os cidadáns, con toda a razón, ademais, unido con ese movemento máis global que nos vén da reelección de Trump e que fixo saltar algo. Notas nas últimas dúas semanas que se empeza a falar abertamente en foros cuestionando a democracia e os partidos políticos. Isto é moi asustante; ou facemos algo entre todos ou logo non nos queixemos de que vai na mala dirección.
Pon moito foco nos mozos. Están realmente comprometidos con este cambio social?
Eu creo que si. Lles estereotipamos moito e logo vas falar con eles e ves xente que querería estar moito máis involucrada. Temos un programa estupendo que se chama Imaxina. Fixemos unha megaencuesta de 11.000 mozos e presentamos os resultados no Congreso e ao 82-85% encantaríalles participar máis en política, pero querían outras canles. E tampouco me sorprende porque é que realmente temos moi malas canles de participación e moitas veces, cando eles din o que queren e o que necesitan, escóitaselles pouco. Estou segura de que todas as xeracións temos os nosos problemas e eles teñen unha situación moi difícil, naceron nun momento moi complicado do mundo.
Un dos problemas fundamentais que describes é o desapego entre política e a sociedade. Que solución ten isto?
Nós estamos a tentar achegar o que podemos, que é unha canle diferente. Os partidos políticos son moi pechos, moi endogámicos, moito máis en España que noutros países, e hai que buscar leste outro tipo de solucións. E logo eu creo moito na responsabilidade individual, cada un desde onde está. Ti como xornalista, podes elixir polarizar ou contribuír. Iso aplícase a todos, aos profesores, aos profesionais, aos empresarios... Deixouse de falar da elite e iso moléstame porque creo que hai xente que ten moitos medios e moita capacidade e podían estar a contribuír ao país.
Citabas a DANA e a Trump. Hai unha España pre DANA e unha post DANA?
Quizais é un pouco pronto para sabelo. Si que é verdade que o país pasou por momentos moi difíciles e traumáticos e que criamos que ían cambiar a sociedade e logo temos unha certa tendencia a pasar páxina e esquecémonos. Iso é o que ocorreu, por exemplo, co covid. Nótanse dúas cousas, unha súper positiva que foi ver a todos eses voluntarios; esa é a parte emocionante de España, esa capacidade de reacción e de reinventarse que creo que non valoramos o suficiente; e ti miras a outros países e realmente non hai tantos que teñan ese pegamento social. E hai algo negativo que é que se a política non serve para solucionar os problemas dos cidadáns, nin sequera nunha situación de crise, cal é o seguinte? E aí vese unha absoluta falta de reflexión por parte dos partidos políticos.
Non estiveron á altura?
Creo que moitos de nós estivemos avergoñados de ver o tempo que gastaron e que seguen gastando en botarse a culpa os uns aos outros no canto desa experiencia humana que era collo a escoba e onde vou e que logo che teñan que dicir: non vaias aquí, que molestas. Creo que foi unha decepción enorme.