De forma graduada, a partir da tarde do luns,213 militares da Brigada Galicia VII, Brilat, foron chegando a Valencia para colaborar nos labores de rescate e axuda aos damnificados pola catástrofe da DANA. Instalados nun cuartel improvisado na feira de mostras, puxéronse ao servizo da Unidade Militar de Emerxencias (UME) e empezaron un traballo 'non stop' as 24 horas do día.
Os primeiros mesmo axudaron a montar ese cuartel con tendas de campaña, cociñas e materiais militares e desde alí, ás ordes da UME de León, a súa zona de operacións é a zona sur de Valencia, desde Picassent cara ao sur, incluíndo a Albufera, Alcudia ou Algemesí, áreas agrícolas completamente devastadas que deixan escenarios que non se atoparon nin nas súas misións no exterior como Bosnia ou Afganistán.
"Estamos a funcionar e dispoñibles para a poboación, botando unha man e que vexan que aquí estamos con eles, para axudar", resume o cabo Carlos Amoedo, natural de Redondela e que leva 18 anos na Brilat, actualmente no Batallón Zamora, con sede en Figueirido. "É o labor que temos e farémolo o mellor posible o tempo que faga falta", promete.
Desde a distancia, e sen coñecer como se traballa na zona, pode resultar complicado traducir esas ordes á realidade, pero enténdense de forma moi gráfica coa descrición dunha das súas xornadas. Os 213 militares da Brigada divídense a diario en dúas quendas de 12 horas, para cubrir día e noite, de 8 a 20 e de 20 a 8, e en tres seccións.
Este mércores, unha desas seccións, na que estaban os 70 efectivos chegados desde a base de Pontevedra -outros 70 foron de Valladolid e 80 de Asturias- trasladouse ao pobo de Algemesí para limpar unha rúa. Empezaron a retirar aveños acumulados porque a poboación tenta devolver a normalidade aos seus fogares e negocios e saca á rúa os restos inservibles.
Créanse "montañas de restos", todo cuberto de barro, e elementos tan dispares como una garrafa de auga, colchóns, mobles ou libros. Os efectivos a Brilat levaban dous camións e o seu labor era ir cargando e deixar o material nun punto marcado nos arredores do pobo. Viaxes continuas durante doce horas, unha tarefa ardua e dura que se fai máis levadía polo "bo ambiente" que se xera entre militares e civís.
Os veciños achéganlles comida e auga; cando están cubertos de barro, límpanlles con auga a presión; ábrenlles os pequenos locais que abriron en baixos buxán con aveños básicos como lejía, comida ou bebida, "todo o que necesitas aí telo, dancho directamente, a un militar ou a un civil", relata o comandante Lacort. Foi dos primeiros en chegar, xa o luns, que permanecerán dez días, e a partir de aí ir establecendo rotacións por semanas, con militares chegados do tres basees da brigada en Pontevedra, Asturias e Valladolid.
Leste mesmo mércores, outro grupo da Brilat estivo na Albufera buscando desaparecidos. Levan material diferente e a misión é tentar buscar a persoas das que non se sabe nada máis dunha semana despois da DANA nas zonas que lles marca a UME, en colaboración con efectivos doutras unidades do Exército, a Garda Civil ou Protección Civil.
Cada 12 horas, misións diferentes, con períodos de descanso entre unhas e outras, aínda que durante a noite non se realizan estas procuras de desaparecidos polas dificultades da falta de luz e se central máis en limpeza, arrastrando vehículos acumulados en rúas e estradas para que se poida transitar.
Sexa cal for a misión, o cabo Amoedo sente que o recibimento da poboación foi "bo", pois "nos trataron como a un máis e aprecian o que facemos". Eles agradéceno, pois, á súa chegada a Valencia, contratáronse cunha situación mesmo inesperada a pesar de toda a información e imaxes que chegan a diario desde a zona. "Foi quizais máis do que esperaba", recoñece.
O comandante Lacort tamén recoñece que quedou impresionado. Superado o momento caótico inicial de chegar a unha nova zona de traballo na que aínda queda tanto por facer, confesa que lle impactou o que viu. "Mira que salguen imaxes pola tele, pero unha cousa é velo na tele e outra en realidade", relata.
Este comandante do Rexemento de Infantaría Príncipe 3 de Asturias, á fronte da coordinación da actual rotación, tenta pór palabras a esas imaxes que tanto impactan a todos os efectivos militares e civís que chegan desde toda España para axudar. Relata unha vivencia persoal de dous mozos de apenas 15 e 17 anos que lle preguntaron onde podían atopar un prato de comida quente. "Ten que ser moi duro ter unha vida normal, quedar sen nada, ir a alguén que non coñeces para pedirlle comida quente".
Ocorreu en Algemesí, onde se atoparon escenas que basta describir para facerse unha idea da gravidade dos danos, como unha tenda de mobles que tivo que tirar todo o seu stock, todo cuberto de barro e esnaquizado, ou vehículos de distinta gama todos coas rodas cara ao aire e con destino ao despezamento. "Son as vidas da xente", esnaquizadas e tentando asimilar as perdas materiais e, sobre todo, humanas.
"Non é o mesmo velo na tele que estar aí", insiste. Tras 30 anos no Exército, pasou por misións complicadas como Bosnia xusto despois da guerra dos Balcáns. O escenario era bélico, con edificios destruídos e situacións complicadas, pero naquelas rúas, aínda que reinaba a calma tensa, "a xente máis ou menos vivía". En moitos pobos de Valencia, non poden recuperar a súa vida. "É xente normal, nun país do primeiro mundo cunha vida normal", no que hai atascos porque seguen indo traballar e a vida segue, pero das súas vidas anteriores non queda nada.
A estes militares impáctalles moito o contraste de estar no seu cuartel do centro de Valencia nunha zona na que parece que non pasou nada e, a dous minutos, seguindo a canle do río Turia, ver a persoas buscando cun pau a ver si atopa algún corpo ou, a 30 quilómetros, ver a ambos os dous lados da estrada, todo cuberto de barro, con montañas de coches e danos.
quedan, con todo, coa parte boa de todo o que se está vivindo, ese "bo ambiente" entre civís e militares, locais e foráneos, ver a policías de Madrid, ambulancias de Navarra, voluntarios de Protección Civil de Cuenca, militares do tres exércitos, ONGs, particulares de distintas propiedades, moita xente nova e ver "como a xente se axuda entre si. A xente está para o que sexa".
E é que "pasou unha semana e aínda teñen diante das súas casas pilas, montañas de todo", as escenas son catastróficas, "a situación na que está moita xente agora mesmo é complicada", perou todos "arriman o ombreiro" e confían en que "todo sairá adiante".