Sempre se volve. Todos retornamos, fisicamente se podemos mais sempre de pensamento, ao remataren tempos senlleiros; coma tamén retornan cada ano os ventos de setembro, curtos e inesperados que abaten por fóra as primeiras fileiras de plantas de millo, erguidas na leira coma terracotas guerreiras e defensivas, soldados dun verde cargado de verde, propio das follas do maínzo posuidoras do segredo do ouro agochado nas mazurcas. É un feito, unha condena, talvez unha necesidade ou case mellor "a necesidade por en"… Non hai disxuntiva. Volves aínda non queiras volver. Tornas á casa, á facenda orixinal onde hai tempo descubrías o que daquela xa estaba descuberto por outros mentres ti, arranxando de insultante xuventude, facías propio coa paixón de que era teu, alá por Maricastaña, é decir a pasada noite si o pensas ben. Tornas, co paso desacelerado e o sosego propio de "non che queda outra", túa presenza naqueles espazos dos cales sentíaste dono. Agora, propietario aínda dun anaco de capacidade de pasmo e dun calmo espírito crítico, ollas o que acontece arredor túa cunha capacidade de análise dobre: a do tempo que levas afastado e a do tempo consecuente que arrasou os teus riles deixándote o agasallo dun lombo doente a niveis artríticos que nin sospeitabas ( iso sempre sucede a outros).
Arribas á túa cidade,"peirao sen alfándega", tal que foras barco vello arribando a porto vello onde repousan, caladas e esquecidas para case que todos, as naos máis mariñeiras medio soterradas na lama noxenta nunha baixamar viva, entre ribeiras cheas de xuncos piadosos que resisten a salgadura para tapar a vergoña do cemiterio descarnado da paisaxe contaminada. Amarras por derradeira vez e ollas polo baixo a urbe cuberta desa pátina nova e descoñecida que outros lle deron mentres tanto pasabas folgado os anos de ausencia - lóstregos dun tempo que nin recordas-, morando outras terras, traizoando coa túa deserción na batalla a esfoladura que as aventuras, os enfrontamentos políticos e as teimas duns e doutros, provocaban na terra natal - ¡cantas veces, na distancia, botaches de menos as traballadas páxinas daquel periódico diario que deixastes atrás! - nunha pelexa que xa ven de vello, entre partidarios de modelos progresistas dunha nova cidade bulevar e conservadores resistentes que non movían unha palla na cidade de "mirameinometoques". Enfrontamento que deixou sinais visibles na pel das rúas,- as máis bonitas mortas ou agonizantes, semellantes a aldeas fantasmais e perdidas por onde camiñan catro guiris do inserso cuxos pasos resoan cun eco valeiro que te encolle o corazón e molla as meixelas con bágoas de tristura -. Sinais tamén no río grande- que xa non remata o seu percorrer explanado naquela inesquecible aperta aberta e xenerosa a pracer, rumbo á tumba primixenia en clara saída ó alén nun mar que, en reciprocidade, o lambía na enchente cun bico amoroso dende as ribeiras cheas de "insullas" (non atopei un termo para chamar os illotes que nin son de río nin son de mar) e charcas con peixiños asustados prisioneiros da baixamar-. Río nado e acabado en mosteiros que remata a súa andaina asfixiado, desaparecido na tubaxe da expansión do adobe moderno por mor de costrucións invasoras de recheo e pontes rasantes, ignorantes case todos de pasadas e dormentes épicas enchentes de cando chovía a baldes. Sinais tamén do ar, ás veces con recendo a caramuxo que enche a vila de nuboeiros polas alamedas entristecidas camiño das zonas nobres da cidade. Sinais de tantas outras cousas!…
Premisas todas máis vellas ca ti, encalladas coma problemas eternos que levan o siloxismo á razoamento cero e que afogan de desesperanza un progreso que é posible nunca a chegar. Acéptalo pese que os contrasentidos te cóllen co pé cambiado e fanche pensar que ti es unha mestura de inmigrante indocumentado, emigrante retornado, refuxiado pertencente, xubilado desorientado… Un ente fora de lugar e de tempo que xa non ten ren porque, recoñecendo cada un dos recunchos, cada reviravolta, cada recendo, cada suspiro…, camiñas pensando si andares perdido nun soño combinado de xente abondosa e guapa que pisa con máis propiedade ca ti, respira mellor e, nesa soberbia tan propia ( ti tamén a tiveches), nin te olla (pobriños todos!!). Camiñas errático, invisible e incerto, abríndote paso polas parcheadas beirarrúas, eludindo farois e xente aglomerada en pouco máis de dúas rúas escasas, á luz das candeas, baixo o sol do mediodía ou peor aínda co paraguas aberto os días de orballo, deambulando coma si foras un vello e torpe sapoconcho ó que lle doe a cuncha a cada movemento, unha sombra fantasmal que esquiva o corpo entre xente que non repara no áurea que che envolve e polo tanto non saben que estás, non te ven! Xente bonita e alporizada que non se decata que levamos trayectoria de colisión coma o meteorito que matou ós dinosaurios. Ti eras primeiro cando eles nin sospeitaban ser un proxecto pouco menos que viable. Tes a prioridade e o dereito de ir a onde che pete coa a vista disimulada tratando de ollar, moi calmo (xa non tes aqueles ollos), nas caras de xente coma ti, un xesto familiar nalgún coetáneo intentando, "sienon", un saúdo, o cal non acadas por moito que o intentes xa que os que quedan andan de incógnito, desfigurados, zurrados pola vida e moi prudentes, con netos ás costas, -que niso todos somos coma o"Wally" que se agocha entre a multitude-. É entón, nun alarde de medo compracente, cando vén a túa cabeza o louco pensamento de que só quedas ti, que eres o derradeiro sobrevivente, e dante ganas de comezar a berrarlles coma Charlton Heston no Planeta dos simios, cando atopa a "Liberdade" medio soterrada, case que boca abaixo diciendo aquilo: onde estades!! , que raios fixestes, desgraciados!! ( pouco máis ou menos).
Todo ocorre en espazos recentes, descubertos hai pouco, con proxección dese maldito futuro que cando chega non é máis ca un efémero presente. Futuro que enche sempre só o ego e o buqué duns poucos intelectuais pánfilos e de tiradores de pombiños, especialistas en ética, que esperan fóra os paxaros sobreviventes da masacre no campo de tiro. Todo pasa nas rúas cheas de aparellos modernos con rodas que escintilan nos pés de nenos espaciais, pola educación dos cales algúns maiores gábanse de saber máis cos mestres. É un pouco da cidade observada por un "antecesor" recén chegado, así por riba, sen entrar noutros trasmallos.
Todos os que andastes camiño e presenza nestes mesmos espazos agora cambiados, deformados seguro que coa mellor das intencións, deixando facer a maquillaxe da nosa cidade, todos vós, e tamén ti que non estabas presente nestas décadas pasadas, podedes soñar aínda con mellorar unha vila que, por si mesma leva a docilidad na súa durmente existencia e darlle o bico da resurrección do espíritu critico para evitar, por ejemplo, que sexa capaz de entrar por calquera burato de verme dos que se atopan nos sotos sacrosantos das inmensas tobeiras que chaman "parkings", e mudar á idades históricas onde o de fóra, o que se leva tapando as vergoñas, é dunha lindeza tan sutil e ao mesmo tempo tan esplendorosa que, aínda tentando ser pobre, leva a riqueza de finxir pobreza, nun escaparate atacado da fantasía dun pobo namorado de pasados tempos que mellor convira esquecer.
Para ti, ignorado "sen papeis",que podes ou non ser eu mesmo, sempre quedará inalterable aquel verso da canción de Paul MacCartney,: "oh, i believe in yesterday".
Carlos Regojo Solla.
Mestre xubilado, pontevedrés, ausente por máis de 35 anos.