As análises postelectorais abundan estes días. Infinidade de artigos sinalan os erros cometidos durante a campaña polos partidos maioritarios ou escudriñan o dereito que teñen uns ou outros a formar goberno. Agora ben, nestas reflexións boto en falta unha perspectiva que considere un aspecto esencial que debería estar no núcleo de calquera futuro goberno; a calidade democrática.
Definir o que sería un goberno con calidade democrática é tamén unha cuestión polémica, xa que o concepto de calidade non é unívoco, estando fortemente ligado á finalidade que se lle atribúe á política.
Neste sentido, esbocemos algunhas consideracións que deberían formar parte do eixe dun goberno democrático de calidade. Entre os seus compoñentes incluiría: a participación cidadá significativa, o respecto aos dereitos fundamentais, a consolidación do Estado de Dereito e da independencia xudicial, a formulación de políticas públicas eficaces e a defensa do pluralismo e da tolerancia.
Vexamos como entendemos estes aspectos:
- Participación cidadá significativa: a base dun goberno democrático de calidade debe residir nunha participación cidadá activa e substancial nos procesos políticos. Non podemos considerar de calidade un goberno que non sexa o resultado do máis amplo consenso social. Deste xeito, queda anulada a pretensión de que goberne o partido con máis votos, cando careza dos apoios necesarios. Pois isto podería derivar en políticas tendenciosas e na exclusión de múltiples perspectivas que é necesario atender nun democracia robusta.
Igualmente implica involucrar á cidadanía na toma de decisións. Para conseguilo cómpre fomentar a educación cívica dende idades temperás, promovendo a comprensión dos procesos políticos e da importancia do voto. Pero, ademais, os representantes do pobo, recentemente elixidos, teñen un papel fundamental, recollendo propostas cidadás ao longo do seu período electo.
Isto comporta que abren canles accesibles de comunicación coa cidadanía a través das múltiples vías que hoxe o posibilitan: redes sociais, páxinas web persoais, enviando boletíns electrónicos periódicos aos votantes, usando as plataformas dixitais de participación, creando grupos de discusión en liña, organizando foros e encontros públicos nas súas circunscricións electorais, realizando enquisas e consultas á cidadanía que recollan as súas prioridades e propostas, facilitando a presentación de iniciativas de lei por parte da cidadanía, visitando grupos e asociacións para recoller as diversas perspectivas e necesidades das súas comunidades; entre outras posibles accións.
- Respecto aos dereitos fundamentais:no seo mesmo dunha democracia de calidade debe estar presente o compromiso inquebrantable coa defensa dos dereitos de igualdade, da liberdade de expresión, da liberdade de prensa e a defensa radical dos dereitos das minorías e dos colectivos en situación de vulnerabilidade. Estes dereitos hai que coidalos como flores delicadas, xa que representan o espírito esencial de equidade e xustiza nunha sociedade progresista. Isto concrétase nun acceso equitativo a servizos básicos como educación, saúde ou oportunidades de emprego. Nesta danza de dereitos e deberes, a democracia érguese cando se recoñece, se respecta e se protexe a dignidade de cada individuo.
- Apoiar o estado de dereito e posibilitar a independencia xudicial:a existencia dun estado de dereito sólido é fundamental para manter a orde e a xustiza nunha democracia de calidade. Ademais, a independencia do sistema xudicial garante que as decisións sexan imparciais e baseadas na lei, sen inxerencias políticas. É fundamental que a división de poderes non sexa unha simulación.
- Políticas públicas fundamentadas: as políticas públicas deben ser o resultado dunha avaliación rigorosa e baseada na evidencia, en lugar de decisións impulsivas ou ideolóxicas. Un goberno de calidade debe considerar as implicacións a longo prazo das súas accións e buscar o beneficio colectivo máis que os intereses individuais ou partidistas.
- Pluralismo e tolerancia: Unha democracia de calidade debe abrazar a diversidade de opinións e fomentar o diálogo construtivo. Neste sentido, a proposta dun goberno baseado en ser a lista máis votada, aínda a falta de maioría absoluta, que propón algún partido, suscita moitas dúbidas. A primeira vista, esta estratexia pode parecer pragmática, pero a súa aplicación socava a representatividade e a diversidade de perspectivas no ámbito gobernamental. Despois de todo, a democracia florece na sinfonía de voces, na danza coreografiada de intereses e matices que conforman todo o cadro social.
Nun escenario onde a maioría absoluta é un espellismo, xorde a necesidade de forxar consensos entre forzas políticas diverxentes, para xerar políticas robustas e a salvo da tinta partidista que eclipsa toda a paleta cromática.
Nos corredores do poder, a melodía da democracia debe resoar con acordes de inclusión e transparencia. A harmonía social só se pode conseguir buscando converxencias, na paciencia da negociación. Este debe ser o reto dunha democracia de calidade, mantendo un equilibrio entre eficacia e representatividade para evitar divisións e desacordos constantes. A outra versión podería desembocar nun distanciamento do tecido social, unha fenda na cohesión e un conflito permanente.
En definitiva, un goberno democrático de calidade require un proceso continuo de adaptación e mellora, unha cidadanía informada e comprometida, líderes responsables e sistemas institucionais sólidos.