Fronte á temible Costa da Morte próximo ao belo areal do Trece, a noite do 10 de novembro de 1890 o Buque Serpent da coroa británica debátese contra un mar agresivo.
Pero a loita é desigual e o océano implacable acaba por arrastrar o Serpent a unha morte irremediable: tras o naufraxio do buque, dos 175 tripulantes só tres sobreviventes puideron contalo.
Anos atrás o mar devorara o vapor inglés Iris Hull, nunha longa e tráxica madrugada. Agora, os desafortunados tripulantes de ambos os buques comparten descanso rodeados dunha paisaxe idílica nun dos cemiterios máis tristes pero tamén máis belos: O Cemiterio dos Ingleses.
Un pórtico coroado por unha cruz pétrea dá pé a atravesar o enreixado oxidado e entrar ao pequeno recinto: o Camposanto é humilde, coas tumbas dos infelices salpicando o chan cuberto de area e matogueira, onde mesmo ás veces escóndese acazapado algún coello.
Pero mira ao mar de fronte como desafiando o seu poder e reivindicando o orgullo de quen loitou alí polas súas vidas e perderon.
O lugar rodeado de dunas xunto ao Monte Blanco e á Enseada do Trece, é tan mítico que está considerado un dos cemiterios máis especiais e belos de Galicia e está incluído na Asociación de Cemiterios Singulares de Europa.
En Cambados, outro Cemiterio Singular aos pés do Monte da Pastora, tamén mira o mar: Santa Mariña de Dozo, inmerso nos vestixios antigos da igrexa de Santa Mariña, languidece melancólico abrigado polas ruínas do templo. Nos seus restos percíbese a antiga grandeza da igrexa sostida por catro arcos que a dividían en tramos e hoxe miran ao ceo desamparados. Conta a lenda que un castigo divino fixo caer o teito, deixando os arcos pétreos ao descuberto. Hoxe ao camiñar entre eles, cando as nubes ameazan con escurecer a vella igrexa e o ceo plomizo envolve os monumentais panteóns, unha sensación estraña, entre paz e desasosego, cóasenos ata a alma.
A morte está presente na cultura galega con certa naturalidade: As procesións de cadaleitos de Ribarteme, a peregrinación a San Andrés de Teixido ou a antiga crenza das almas que vagan en procesión na temible Santa Compaña, forman parte dunha tradición que para os nosos antepasados normalizaba o paso á "outra vida". Con todo, estes costumes tan arraigados non están exentas do aspecto tráxico: cerimonias solemnes, días de loito e mesmo plañideras que antigamente choraban por diñeiro, aos mortos. Deste sentido dramático da morte beben en Galicia os cemiterios, cheos de romanticismo, pero tristes e decadentes.
En Romanía onde a maioría de cemiterios ten tamén ese halo de decadencia e algúns case de desamparo, as lápidas xacen entre hiedras e teas de araña coma se os seus habitantes fosen definitivamente presa do esquecemento. Ao norte do país, as Igrexas de Madeira de Maramures, declaradas Patrimonio Mundial pola súa antigüidade e as súas particularidades, sempre teñen un deste belos pero melancólicos camposantos: cruces oxidadas, sepultadas entre flores e vexetación conforman a imaxe da Transilvania máis profunda.
Con todo, non moi lonxe de alí, nunha aldeíña ao norte da rexión de Maramures, atópase un dos cemiterios máis animados e coloridos do mundo: O Cemiterio Alegre de Sapanta.
Entre camiños de flores coloridas, as tumbas de Sapanta están revestidas de tons alegres, predominando o azul, acordes coa bonita Igrexa que apoia o cemiterio. As cruces están decoradas con bonitos debuxos e en cada unha cóntase cun toque de humor a historia de vida de quen xace alí, a súa profesión, a súa familia, as súas afeccións… pero tamén a historia da súa morte: atropelos, incendios ou enfermidades, a traxedia vólvese cómica coa ironía e desenvoltura do artista.
A tradición deste lugar pintoresco remóntase ao ano 1935, cando o artesán Stan Ioan Patras comezou a dar "vida" á morte coa súa peculiar obra, que transcendería ás seguintes xeracións e hoxe aínda se mantén. Así, este Cemiterio Alegre pon unha nota de cor e de humor á morte, e consegue sacar unha gargallada #ante a parte menos alegre e máis tráxica da nosa existencia. Ver para crer.
Marga Díaz
www.mundoviajero.es
https://www.instagram.com/margadiaz.viajes/