Son poucos en Galicia os que, musicalmente falando, non coñecen a Davide Salvado (Marín, 1981). É unha das voces máis carismáticas de Galicia. Leva media vida percorrendo as aldeas galegas rescatando ritmos e coplas tradicionais que estaban condenadas ao esquecemento. De todas esas mulleres que foi atopando, aprendeu non só a tradición na música, senón toda unha forma de vivir. Unha alma que plasma nos seus traballos discográficos.
Co último deles, Lobos, volve a Pontevedra, cidade á que asegura estar moi vinculado. Forma parte do cartel dunha nova edición do festival Galegote Rock, que desde este xoves celébrase en diferentes puntos do centro histórico. E gozarao porque, asegura, "gústame moito o público que hai aquí porque se lles nota ese gusto polo propio". Diso e de toda a súa carreira falamos con el nesta entrevista.
Acabas de cumprir doce anos como músico profesional. Que balance farías?
O balance é bo. Vivo máis ou menos da música e non me queixo. Teño un recoñecemento cada vez maior no público e viaxo por todo o mundo coa miña música. Certo é que coa calidade do que fago, noutros sitios sería outra cousa e viviría moito mellor, económica e mediaticamente falando. En Galicia non hai industria porque non se quere que haxa. O noso patrimonio parece que non está ben visto. Temos o auto odio incorporado ao noso ADN.
Crees que non nos valoramos?
Eu valórome e quérome. Pero culturalmente non. É para que se estude, porque eu non entendo por que. Por que a xente tira a súa casa e constrúe unha de ladrillo, por que cortan as carballeiras e plantan eucaliptais, por que ven mal á avoa que toca a pandereita e esa mesma noite van ver a París de Noia. Hai pobos que pagan 18.000 euros a unha merda de orquestra... con ese diñeiro fas unha programación durante todo o ano que morres.
Como foron os teus primeiros contactos coa música?
Foi cando empecei a estudar nunha granxa de estudos agropecuarios en Ponteareas. Alí había unha moza da Costa da Morte que tocaba unha melodía moi natural e moi chula. Pareceume incrible e empecei a interesarme. Chamoume a atención ver documentais sobre tribos de todo o mundo tocando e bailando dunha forma moi arcaica e ver que en Galicia facíase algo moi parecido. Así foi como empecei a viaxar polas aldeas para coñecer a estas señoras.
Desde o principio, por tanto, foi unha traxectoria marcada polas mulleres?
Sempre son mulleres. A non ser o meu bisavó, que tamén cantaba e bailaba e por suposto era un home. Elas son moi importantes para min e para toda a cultura. Son as responsables de que o noso folclore chegase ata aquí.
"Hai pobos que pagan 18.000 euros a unha merda de orquestra... con ese diñeiro fas unha programación durante todo o ano que morres"
Entrar en contacto con estas mulleres, ás que chamas informantes, imaxínome que é unha aprendizaxe constante para ti, non?
É constante e tamén é esgotador. Porque ves que se van morrendo e que esa tradición está a acabarse. Agora temos outra forma de interpretar o folclore. Eu non sacho, nin vou ao muíño, nin paso fame nin teño quince fillos. Sentímolo doutra maneira. E é esgotador, por outra banda, porque segue sen haber ningún apoio e hai que gastar moito diñeiro para ir ás aldeas e recoller todo este material. Así que o fago para min e xa está.
Por que crees que esta tradición apenas pasa de nais a fillas? Por que ten que chegar alguén de fóra desas aldeas para recuperar eses sons tradicionais?
Polo auto odio do que che falaba antes, supoño. Por que de súpeto unha muller que falou sempre galego ten unha filla ou unha neta e fálalles en español? Paréceme estraño. É un fenómeno que pasa aquí e non noutro sitio. Quizá sexa porque esas mulleres viviron unha época moi escura e desagradable e queren fuxir de todo o que lles lembre á fame, á miseria, ao medo, ao mal vivir... É moi lícito, pero é unha pena.
E cando estas mulleres escoitan as súas cancións na túa voz que che din?
Recíbenas con moita emoción e con mogollón de respecto e orgullo. Están a ver que algo que é seu, que elas non están a tratar tan ben como debesen, está a ser tratado con moito amor e con moito respecto. Nótaselles que lles encanta. Todas as informantes que escoitaron a miña música choran e emociónanse un montón ao escoitarme.
O teu último traballo ata a data, Lobos, segue esa mesma liña.
É diferente e é o mesmo. É música tradicional revisada con outra sensibilidade. Árnica pura foi un traballo con influencias castelás, pero con este quería facer algo máis emocional, máis telúrico e pensando máis no mercado internacional. Por iso ten sons da India ou de África. Quería darlle un punto globalizador porque a emoción que senten ao cantar as señoras de Mongolia, dunha tribo africana ou de Toutón é a mesma e o seu sentido artístico tamén.
Un traballo máis íntimo, quizais?
Totalmente. Estas cancións que recupero son así e por iso agradézolles tanto a estas mulleres que me dean algo tan íntimo. Están a darme todos os seus problemas e as súas alegrías. Que senten diante dun que chama á súa porta e me canten con esa emoción, para min iso non ten palabras. E a iso hai que sumar que é un disco íntimo porque é meu. Falo do que me pasou a min, pero coa mesma intimidade coa que eu o recibín delas.
"Sufrimos unha falta clara de apoio. Axudan a todo o que vén de fóra e non fan caso aos proxectos con marca galega"
En Lobos rodéaste ademais de grandes amigos?
Non queda outra. Teño moita sorte, porque non podería facer este disco se tivese que pagar a todos os músicos. Sae caro sen pagarlles, imaxina se teño que facelo cos máis de trinta músicos que aparecen no disco.
E crees que esta música tradicional ten cabida noutros mercados?
Claro que si. O maior recoñecemento que me deron é internacional. Cando vou fóra, a xente alucina por cores e dálle á música a importancia que ten. O problema é aquí. Saes a unha praza e antes de empezar a cantar xa te están xulgando como vas. Ese rollo galego que temos que é tremendo. Logo te pos a cantar e probablemente lles gustes.
E nese tipo de situacións chegáronte a criticar por cantar en galego?
Na miña carreira persoal recibín todo marabillas. Teño moi bo público, son súper fieis e quérenme un montón. Eu refírome a que temos un carácter xeral no que todo é criticable. Non hai agarimo polo propio. Se vén Enrique Iglesias a calquera praza pétase moitísimo e se veñen artistas da talla de Uxía ou Mercedes Peón non se colapsa. E somos artistas de aquí. Vén un tipo ao que lla súa a xente de Pontevedra e arrasa. Iso é así.
Agora que nomeas a Enrique Iglesias, adoitas ser bastante crítico con estes artistas que veñen a Galicia a rodar os seus videoclips...
É que estamos abandonados pola administración, claramente. Artistas galegos hai moitos e a nosa cultura popular é inmensa e segue viva. Pero sufrimos unha falta clara de apoio. Axudan a todo o que vén de fóra e non fan caso aos proxectos con marca galega.
Notades esa falta de apoio?
No meu caso, clarísimamente. A min seleccionáronme para participar no mellor festival do mundo, o World Music, que se fai en Canadá. Cando fun a solicitar a axuda que me corresponde como cidadán e como artista que pon o nome de Galicia na súa obra, dixéronme que non había nin un euro porque llo deran todo a Enrique Iglesias e a Alejandro Sanz. Como vai haber industria con estes energúmenos? Non pode habela.
A pesar diso fuches elixido tamén para participar no Womex, a gran feira das músicas do mundo que se organizou en Santiago en 2014.
Non mo esperaba porque cría que estaba moi politizado e a min nunca me chaman para esas cousas, sobre todo porque se presentaban moitos artistas que si están no circuíto do réxime. Pero o comité de avaliadores escoitou o meu proxecto e gusteilles. Foi como unha patada nos dentes a moita xente. Sei que se fora responsabilidade exclusiva de Galicia eu non estaría aí e iso moléstame bastante. Iso despois notouse a nivel mediático.
Pero a experiencia foi moi positiva, non?
Musicalmente moi ben, porque tiven o mellor lugar da feira. Moitos programadores de Brasil ou China interesáronse por min, pero eu non teño diñeiro para viaxar a eses sitios e o goberno non me axudou nada. Igual se me chamase doutra maneira ou fóra outro artista si habería pasta. O que máis me interesaba era ir a Canadá. Pedín un crédito e fun. Perdín moita pasta, pero compensoume porque é un gran escaparate.
Adoitas ser tamén moi crítico cos grupos folclóricos, por que?
Si, moitísimo. Non co folk, senón cos grupos folclóricos. Eu fago folk. Falo dos grupos que fan música etnográfica. Estou totalmente en contra. Gustaríame que especificasen que o que fan é unha representación do que un grupo entende como música tradicional. Se visten de amarelo fosforito, non poden dicir que é música tradicional. É o que eles cren que é e véndeno como tradicional. Esa confusión non me gusta.
Como o explicarías a alguén que non teña as referencias que ti tes?
Mira, no século XIX unha señora burguesa chea de acibeches tocaba o piano, non a pandereita. A música popular é de pobres e gústame dicilo porque me gusta honrar iso. Esa xente, ademais de vivir fatal e sen nada, aínda cantaba todos os días con moita alegría. As señoras con acibeche e ouro miraban mal ás que tocaban a pandereita. Por iso, que agora se disfracen desas señoras para representar algo que eu levo moi dentro, amólame moito.
Pero aínda así, están a facerse cousas moi interesantes en Galicia, non?
No folk, si. Moitísimas. Hai unha cantidade de grupos que ninguén coñece por falta de apoio. Hai cousas boísimas e xente que fai as cousas con moito amor. Mesmo neses grupos folclóricos, porque se meteron de pequenos e seguen con ese rollo. Pero hai que separar o que é tradicional do que é un folclorismo máis próximo á sección feminina. Este tipo de representacións folclóricas son franquistas e non estou de acordo con elas.
"A miña avoa dicía sempre que hai xente moi preparada e xente sen preparar e podo dicir moi alto que a xente de Pontevedra está preparada"
Por dicir estas cousas, hai quen te tacha de incomprendido, inconformista ou excéntrico...
Incomprendido non creo que sexa. Todo o que digo compréndese, outra cousa é que non esteas de acordo. Son moi claro cando falo. E tampouco me considero un excéntrico. Fago música tradicional adaptada a como son eu. Eu son crítico, moi crítico. Defínome como crítico, sempre que sei dun tema. Non podo selo sobre filosofía ou sobre arquitectura. Pero sobre o folclore e a cultura popular deste país si e é bo ser tan crítico.
Para ir terminando, que novos proxectos tes entre mans?
Entre mans e na mente (ri). Hai un proxecto do que non quero falar aínda. Só podo dicir que vai ser moi especial, íntimo e moi distinto a todo o que fixen e a todo o que se fixo con algo patrimonial de tanta riqueza como é a nosa música tradicional.
Agora actúas de novo en Pontevedra. Gústache volver á túa cidade?
Estou moi contento con esta cidade. Encántame como está a evolucionar. Gústame moito o público que hai aquí. Dá gusto actuar para eles porque se lles nota ese gusto polo propio. Iso está marcado tamén polos que mandan. Nótase cando hai certa sensibilidade co noso. A miña avoa dicía sempre que hai xente moi preparada e xente sen preparar e podo dicir moi alto que a xente de Pontevedra está preparada.
Ata hai pouco era impensable que alguén como Sés, por exemplo, fóra un dos concertos estrela das festas...
Era imposible. Alégrome moito de que sexa así. É un traballo de todos, de toda a xente que vén actuar aquí. Por Sés, á que ti nomeas, ou por festivais como Cantos na Maré. Pontevedra é un exemplo claro a seguir.