Un escaparate para manter "moi viva" a tradición do 'Altar de Mortos' de México
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
O Día de Mortos é unha das celebracións máis emblemáticas de México, na que, a diferenza do recordo triste á persoa falecida que se realiza en España, festéxase o retorno temporal de familiares e seres queridos falecidos ccon moita cor e alegría. Para manter "moi viva" esa tradición tamén en España e lembrar aos seus, Marly Carballal, da tenda Nahuatl da rúa San Román, volveu a instalar este ano, por cuarta vez, o seu particular 'Altar de Mortos'.
Catrinas, flor de cempasúchil, auga e sal, candelas e cirios, comida, papel picado, caveiras, alebrijes, flores e as fotos dos seus seres queridos son os elementos predominantes no Altar, que este ano, como novidade, cambiou a orientación e, aínda que segue no escaparate, "mira cara á rúa, para que a xente véxao de fronte". Parece completamente diferente ás tres anteriores edicións, pero ten os mesmos elementos, os que marca a tradición.
O principal motivo polo que Marly instala cada ano este altar é "por tradición", que supón "unha maneira moi distinta de entender estes días" a como se viven en España, e ela quere achegar o seu gran de area a conservala e que se coñeza cada vez máis a pesar de que xa non está en México .
Pero, ademais, quere render homenaxe ao seu seres queridos, por iso no seu altar, no quinto nivel, como marca a tradición, inclúe as fotos das persoas ás que llo dedica. Son os seus avós Felisa e Manuel, a súa avoa Adela, o seu primo Manuel ("que se foi moi pronto") e a súa cadela Frida. A todos tenos moi presentes e quere telos tamén nestes días.
"En México é máis alegre, máis colorido, celebrar a vida que non está fisicamente, pero que seguirá estando mentres ti sigas lembrándoa", indica Marly. En México considérase que unha persoa morre tres veces, cando o seu corpo deixa de funcionar, cando o seu corpo regresa ao ciclo da vida e entérrase ou incinera e, a última, cando os seus seres queridos ou persoas achegadas deixan de lembrala. Con esta altar, non quere que os seus avós, o seu primo e a súa mascota morran nunca.
"É para manter viva á persoa", pois "manter vivo o seu recordo é que non morra do todo". E, de paso, á tradición, respectando todos os requisitos que debe ter un 'Altar de Mortos', cos seus sete niveles, os seus elementos tradicións e a súa artesanía.
Este 'Altar de Mortos' atrae desde o venres todas as miradas das persoas que acoden á rúa San Román, tanto dos que pasan por alí por casualidade como os de moitas persoas que xa saben que cada ano Marly o monta e queren gozar del. "Aos nenos atráelles moito", asegura a súa autora, que aproveita esta curiosidade que xera o seu escaparate para explicar a tradición do Día de Mortos mexicano.
Quere "manter a tradición moi viva", aínda que recoñece que cada vez xa se vai coñecendo máis, grazas a películas como a de animación Coco ou a que a comunidade mexicana en España cada vez estao difundindo máis e a iniciativas como a súa en todas as cidades.
O seu escaparate seguirá así ata o xoves 3 de novembro e anima a toda a poboación a ir velo. "Sempre merece a pena porque é moi colorido, é moi diferente ás outras cousas que adoito ter na tenda", explica esta comerciante, que naceu en México, pero vive en Pontevedra desde os 9 anos.