"Necesito diñeiro para ir á vendima a Francia", a historia dun "sen teito" que pide axuda na Michelena
Por Mónica Patxot & Anxo Lourido
N. é un home de ao redor de 40 anos. Mantense no anonimato por motivos familiares, aínda que moi pouca familia lle queda. O seu pai desapareceu, a súa nai morreu en 1997 e a súa avoa fai un lustro. Está só e defínese como unha "vítima da construción". Traballaba neste sector cando explotou a burbulla no 2009. "Son un dos catro millóns de traballadores da construción que quedou no paro", afirma.
Agora vive na rúa, pero cun obxectivo claro. N. quere viaxar a Francia dentro duns días para participar da campaña da vendima en Bordeus e aforrar un diñeiro co que continuar cos estudos para finalizar o ciclo que lle outorgue o título de técnico de ascensores. Para lograr ese soño decidiu establecerse na rúa Michelena, na entrada dunha desaparecida librería, para solicitar axuda. Recibe moedas pero tamén acepta comida, un móbil vello, roupa, un saco de durmir, esterillas... calquera material que lle permita subsistir ao longo das próximas semanas.
- Necesito o diñeiro para ir á vendima, para chegar a Bordeus, porque me roubaron a maleta con todo o que tiña. Necesito algo de roupa básica e un teléfono e algo de diñeiro para poder comer durante os primeiros días porque alí cóbrase á semana e así para, polo menos, ter algo que comer durante o primeiros sete días.
Este home xa participou na vendima, anos atrás, en Francia. "É chegar e chamar. Se levo un teléfono xa me din a localización e empezaría a traballar. Sen problemas". Explica que alí lle ofrecen máis facilidades que para traballar nas campañas de vendima en España. En Galicia necesita unha vivenda.
- En Francia podes durmir nunha tenda de campaña, nun saco de durmir, aquí necesitas pagarche unha pensión. Entón traballas polo que vives, non consegues moito máis. Aquí pagan peor.
N. é un home sociable, falador, afable, optimista, pero tamén consciente do moito que ten que loitar para tomar un simple almorzo.
- Resúltame supervergoñento parar a alguén para pedir diñeiro para un café con leite. Pero pedir así... (sentado na rúa cos carteis) non é o mesmo. Tiven outras ideas pero a máis práctica é cun cartel, un rotulador gordo e un anaco de cartón e expoño o meu problema. O que quere saber máis, xa me pregunta. Ocupo un metro cadrado e creo que non molesto a ninguén.
Recoñece que as persoas que se lle achegan antes de darlle algunha moeda fanlle preguntas.
- Teñen medo a que o gastes en droga, en vicios, en tabaco ou en alcol. A min iso pareceríame mal. Sería como enganalos.
É o duro día a día dunha desas persoas que polas noites tenta descansar no interior das dependencias dun caixeiro.
- Estou só. Non quedei con nada. Non tiña nada. Eu só teño o que gaño. Se non o gaño, non o teño. Fáltame o apoio que adoita ter todo o mundo cando queda sen traballo e sen diñeiro. Outra xente ten o diñeiro familiar ou de alguén próximo que lle di: queda a durmir aquí un par de meses, pero eu non. Hai albergues, pero duran tres ou cinco días e vivindo nun albergue é moi difícil conseguir traballo.
Porque a súa idea é traballar para superar os seus anos escuros, para recuperar a sorte que, de golpe, se lle foi. Por iso os seus ollos brillan cando fala dos seus proxectos de futuro.
- Quero completar o título superior de mecatrónica para ser técnico de ascensores. Con ese diñeiro conseguido en Francia pagaría os estudos, os libros de texto, a matrícula e o material escolar. Así aguantaría ata xullo.
Xa ten programado como desprazarse ata o país veciño.
- Vou en BlaBlaCar. É o máis barato que atopei. O tren dispáraseme e o avión xa nin che digo (sorrí). BlaBlaCar sáeme por 90 euros. Déixame a 10 quilómetros de Bordeus e alí xa faría dedo ata onde me digan.
N. xa realizou todos os cálculos de gastos para esta aventura. Nun dos cartóns que porta recóllese o orzamento establecido para as próximas semanas.
"Estou só. Non quedei con nada. Non tiña nada. Eu só teño o que gaño. Se non o gaño, non o teño"
- Canto diñeiro vai supoñer? 400 euros. Teño previsto 5 euros en calcetíns; 30 euros en pantalóns, que sexan de chándal; outros 30 en calzado e outros 30 en camisetas e en "gayumbos", en roupa interior. É que me deixaron sen nada cando me roubaron. Alí adoitan ter píos e fontes ou teñen lavadoras de wash- up (autoservizo) de 2, 3 euros. Xuntas muda entre moita xente e lávase. Logo, uns 100 euros de gasolina para a viaxe. O teléfono para poder chamar alí. E xabón, alí as lavadoras non teñen xabón e teño que comprar aquí o deterxente, que é máis barato que alí. E logo, en Francia, necesito diñeiro para o primeiros seis, sete días para ter un bocadillo... porque non vou estar vendimiando e pedindo. Tal e como é de fronte Francia calculo que gastarei uns 15 ou 20 euros diarios para almorzar, comer e cear e comprar bebidas para refrescarme mentres traballo.
Actualmente leva acumulados 100 euros. Aínda quedan 300 para alcanzar o orzamento previsto. Por iso decidiu quedar durante a semana previa á Feira Franca e cumprir coa súa rutina durante estes días de actividade na rúa.
- Póñome pola mañá, non gasto nada do día anterior. A día vencido, día gardado. Quito para o café e adoito conseguir 12 ou 15 euros diarios. Hai días de sorte, de 20 euros. Estou desde as nove ou dez da mañá ata a unha do mediodía. E pola tarde, de catro a sete e media ou a oito, depende. A xente en Pontevedra é colaboradora e caritativa pero recoñezo que hai moita xente pedindo, pero non para un fin senón que viven pedindo. É o seu estilo de vida. Entón, entendo que a xente xa só dáche uns céntimos, porque somos moitos. Entón, claro, necesito 100 persoas para conseguir un euro.
Desde a súa experiencia na rúa, indica que Vilagarcía de Arousa tamén conta con numerosos indixentes que se dedican de maneira permanente á mendicidade. En cambio, en Vigo abundan os que se denominan "carrilanos", persoas moi maiores, aos que non lles chega a pensión, que viven desprazándose de albergue en albergue. "Viven no carril", apunta N.
Neste sentido recoñece que os servizos sociais que atenden ás persoas sen recursos non logran resolver tanta demanda e ademais, quéixase, aplican unhas normas moi estritas.
"Un momento de depresión ou de tomar malas decisións teno calquera"
- Fan o mellor posible, pero a nós non nos soluciona. A traballadora social de zona sempre che axuda a ter unha paga non contributiva ou unha renda de exclusión social, pero nunca che vai a conseguir un teléfono para obter un traballo. Se queres durmir nun albergue tes que levar o papel do Risga (renda de inclusión social de Galicia), do Inem e o extracto do últimos seis meses bancarios, para durmir en calquera albergue. Estou a volverme tolo para tomar un café de leite e ti pídesme sete mil papeis...
A N. non lle alcanza o tempo para tanto trámite burocrático, sobre todo agora que quedou sen documentación despois de que lle roubaran a súa maleta. Por iso pasa as noites buscando un banco cun caixeiro aberto onde durmir con certa seguridade.
- O sábado ou o domingo durmo ben porque os bancos non teñen actividade pero, por exemplo, o luns cando chega o traballador do banco aínda que eu me levanto e xa me vou deixándoo todo igual, ao día seguinte pechan a porta do caixeiro para evitar que durmas de novo durante a noite.
E entón este home que vive na rúa lembra que calquera pode chegar á súa situación.
- Un momento de depresión ou de tomar malas decisións teno calquera.
Agora a súa esperanza é conseguir o ansiado título que lle permita optar ao traballo de técnico de ascensores.
- Como aprendiz, xa montei dous. E xa levo tres anos estudando. Xa me quedou máis.
E N. ofrece un sorriso amplo, á espera de que pronto cambie o seu día a día.
(Esta entrevista foi realizada en castelán e traducida polo redactor ao galego)