Enferma, sen ingresos e cinco meses esperando unha resposta para percibir a Risga
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
"Non podo traballar e non teño ningún ingreso. Creo que polo menos merezo que me respondan sobre a miña petición de Risga". Quen fala, con bágoas nos ollos, é Fátima Aboal Fernández, unha veciña de Pontevedra de 48 anos que desde xullo non recibe ningún tipo de ingreso económico e leva desde o pasado 31 de agosto esperando unha resposta oficial sobre a solicitude de recibir a Renda de Inserción Social de Galicia (Risga).
Fátima chega á cita con PontevedraViva apoiándose nunha muleta, con cara de dor e portando un cartafol na que ten depositadas todas as esperanzas de que a súa situación cambie. Está chea de documentación, informes médicos e da seguridade social, detalles completos da súa vida desde que con 37 anos quedou viúva e, cando foi a tramitar a pensión de viuvez, atopouse con que ningunha das empresas para as que traballara o seu defunto marido cotizara por el.
Aquilo supuxo un punto de inflexión na súa vida, ao atoparse de súpeto cun neno de 16 anos que manter e sen dereito a ningunha axuda, pero saíu adiante. Fíxoo porque entón, hai 11 anos, podía traballar e durante anos logrou sacar adiante a súa familia. Con todo, atrás quedan aqueles anos nos que se leaba a manta á cabeza e buscaba traballo onde podía. Agora, por fortuna, agora xa non ten que manter ao seu fillo, que xa fai vida independente fose de Pontevedra, pero hai unha diferenza substancial con aquel entón: non está en condicións de traballar.
Os informes médicos que atesoura no seu cartafol, todos moi ben organizados, detallan por que xa non pode facer aqueles traballos cos que, tras enviudar, logrou acumular sete anos e dez meses e cotización. Presenta patoloxías como dor lumbar crónica, alerxias ou obesidade, dorme cun dispositivo de CPAP para a apnea do soño, sofre unha síndrome depresiva, camiña con cojera e muleta, sufriu varias caídas nos últimos meses porque lle falla a perna dereita... A lista é máis longa, pero innecesaria para facerse unha idea de por que precisa percibir algún tipo de axuda social para saír adiante.
Nun primeiro momento, tenta manterse enteira. Pouco lle dura. A medida que vai detallando a súa situación, as bágoas invádenlle os ollos. Tristeza, frustración, indignación. Os sentimentos mestúranse e dan lugar á rabia. "Onde están os nosos dereitos?", pregúntase, e detalla que vive practicamente da beneficencia, pois entre o agosto de 2017 e o 9 de xullo de 2018 percibiu unha prestación por desemprego para maiores de 45 anos e, desde entón, non ten ningún tipo de ingreso.
Hai anos xa pasara unha fochanca e pedira algún tipo de axuda que lle negaron porque entón vivía en casa do seu pai e os servizos sociais consideraban que el podía mantela. Protestou, pataleó, deu a coñecer publicamente o seu malestar e finalmente resignouse. Agora, con todo, non está disposta a facelo, pois desde hai un tempo xa non reside na vivenda do seu proxenitor por problemas familiares e atópase practicamente na rúa.
No cartafol na que confía para que, analizados os papeis, lle concedan a renda que solicita inclúe un papel escrito a man que, segundo explica, a salvou de vivir debaixo dunha ponte. Asínao un amigo, José Manuel Ogando Sampedro, e detalla que "debido á situación na que se atopa" Fátima, "autoriceina a vivir no meu piso, pola súa situación de desamparo". Xustifícao porque "así non deixo o piso baleiro, e ela non queda na rúa". O piso ao que se refire está situado na rúa Juan Bautista Andrade e ela vive alí soa mentres el, mariñeiro de profesión, traballa durante longos meses embarcado.
Solucionada a difícil tarefa de ter un teito onde vivir, queda por diante garantirse o sustento e aí é onde xorde a súa maior indignación. "Desde a miña frustración, desde o meu punto de vista, creo que desde as miñas circunstancias, é moitísimo o que estou a pasar", lamenta. E une a ese sufrimento a falta de resposta oficiais da Administración.
Segundo consta na documentación que leva sempre encima, presentou a súa solicitude Risga por rexistro no Concello de Pontevedra o 31 de agosto de 2018. Detallou no documento que se dirixía aos servizos sociais municipais "para solicitar Risga ou similar, segundo considera a traballadora social" e que o facía por indicación da traballadora social do chalé de Fontoira.
Desde entón, non tivo ningunha resposta por escrito do Concello. A súa insistencia en buscar algún tipo de ingreso que evite que teña que vestir roupa que lle doaron e comer do que lle facilitan desde distintas institucións sociais levouna a lograr falar cos servizos sociais por teléfono o pasado mes de decembro. De pouco lle valeu, pois o que lle responderon é que non tiña dereito a nada porque a súa solicitude estaba fóra de prazo. Ela protestou e negou tal circunstancia, pois ten documentación que demostra que o presentou o 31 de agosto, pero, segundo asegura, non lle fixeron caso.
Darse por vencida non entra dentro dos plans de Fátima, de modo que o pasado 10 de decembro de 2018 presentou por rexistro un escrito expoñendo que o 5 de decembro púxose en contacto co xefe de servizos sociais para preguntar pola súa situación e "ese mesmo día, en menos dunha hora, comunícanme por teléfono que os papeis están fóra de data". O que ela solicita non é un gran esforzo. "Solicito que se me comunique por escrito dita resolución sobre a miña solicitude de Risga, non por teléfono como fixeron" e que, desta forma, poida actuar en consecuencia, acudir a un avogado de oficio e reclamar os seus dereitos.
De momento, o máximo que conseguiu, case cinco meses despois da súa primeira solicitude, foi que esta semana lle dean cita nos servizos sociais. Alí reiterará todas as súas demandas e, sobre todo, pedirá unha resposta. Non lle parece "humano" que nin lle teñan dito unha palabra oficial.