Cobres, dez días todos a unha para evitar a 'piqueta': "Tocamos o bombo e veñen todos"
Por Natalia Puga & Mónica Patxot
"Casas si"
"Derribos non"
"PXOM xa"
Seis palabras, tres conceptos e un único fío condutor. Todos son carteis instalados polo barrio de Muiño e por todo Riomaior e Santa Cristina e San Adrián de Cobres e representan a loita dos veciños de Vilaboa para evitar que a Axencia de Protección dá Legalidade Urbanística (APLU) execute a orde de derriba que pesa sobre o número 53 de Muiño.
É a casa de Enrique López Patricio e, a pesar de ter licenza municipal de construción e primeira ocupación, leva máis de 20 anos con problemas urbanísticos por mor dunha denuncia presentada en 1994 polo colectivo 'Salvemos Pontevedra' por incumprir a Lei de Costas ao estar edificada a 72 metros da Ría de Vigo. No ano 2000 abriuse un expediente sancionador que, 18 anos despois, mantena baixo a ameaza inminente da picaraña.
A sentenza de derriba é firme xa desde 2010 e a súa execución fixouse para fai dez días, o mesmo 21 de maio pasado que se reactivou a loita veciñal que leva décadas latente con medidas de protestas máis contundentes como crucifixións veciñais en plena estrada e cunha acampada nun terreo situado na vía de acceso á vivenda de Enrique López.
Dez días levan xa os veciños en pé de guerra e acampados e están dispostos a continuar "ata o infinito e máis alá". Ou, o que é o mesmo, "para sempre". Así llo fan saber aos xornalistas que estes días peregrinan polo seu campamento improvisado, que suma xa seis tendas de campaña e unha carpa para a vida común de todos os loitadores, para facerse eco dunha loita que está a ser exemplo de unión veciñal e resistencia.
A loxística dun campamento que sempre ten a un mínimo dunha ducia de persoas en alerta non resulta sinxelo, pero "turnámonos e todo o mundo vén cando pode". Quen traballa de noite, acoden de día, quen ten media xornada laboral pasan polas tendas a outra media, quen traballa durante todo o día asumen a vixilancia durante a noite e sempre é inestimable a cesión desinteresada do seu tempo que fan parados e xubilados.
Os momentos álxidos prodúcense cando ás oito da tarde saen en manifestación por Riomaior e a sobremesa, cando ata varias decenas de veciños danse cita nun acampada que desde fai dez días converteuse en epicentro da vida social de Santa Cristina de Cobres e organízanse partidas de cartas, faladoiros sobre os temas máis variados e moito espírito reivindicativo que se traduce en orixinais cartaces e pancartas.
Todos falan por todos e fan gala dunha unidade de criterio que envexaría calquera conflito veciñal á hora de afirmar que esta situación límite á que chegaron mesmo tivo un pequeno lado positivo, en tempos nos que a tecnoloxía e as rutinas sociais potencian o indivualismo a eles permítelles "interactuar cos veciños, coñecelos mellor".
Todos están xuntos nesta loita e, ademais, senten apoiados e están seguros de que, se finalmente chega o temido momento en que as máquinas se acheguen para a derriba, "tocamos ou bombo e veñen todos". A frase, en boca dunha das veciñas máis reivindicativas é, en realidade, unha metáfora. Simboliza que cun só aviso, saben que todo Santa Cristina, pero tamén San Adrián, toda a zona de Cobres, responderían á chamada para poñerse ante a picaraña, a "piqueta".
En tempos do whatsapp non fai falta ese bombo e o aviso é inmediato e cunha capacidade de difusión imparable. E, por se hai algún descoidado, contan con bengalas para lanzar e que, ao momento, todos os que simpatizan coa loita do colectivo Salvemos Vilaboa e coa situación persoal de Enrique preséntense na zona.
"A verdade é que se non fose polo apoio social, xa ou
"A verdade é que se non fose polo apoio social, xa o tería deixado, un só non pode loitar contra a admistración"
Ese respaldo veciñal actúa, ademais, de sustento moral. "A verdade é que se non fose polo apoio social, xa o tería deixado, un só non pode loitar contra a admistración", recoñece Enrique, en quen empeza a deixarse notar o desánimo de tantos anos de loita, pero, iso si, " sempre mantes un fío de esperanza".
Enrique é dos que está na contorna de forma permanente. A súa vivenda xa a baleirou por completo, para que, se ao final veñen as máquinas, polo menos non lle leve tamén os mobles e aveños persoais, e reside de aluguer a poucos metros do lugar. Ese fío de esperanza compárteo con moitos dos seus veciños, aínda que hai quen chega a asumir que a chegada das máquinas é inevitable, "é máis fácil iso ca que nos toque a lotería".
O espírito de loita sostense na convicción de que a situación "é moi inxusta" e, ademais, xeneralizada en todo Vilaboa, onde hai 40 construcións cun expediente de derriba aberta nos seus 15 quilómetros de costa e empezan a sentirse "cidadáns de segunda" aos que a Xunta de Galicia somete a restricións continuas e a unha vixilancia extrema "de maneira ata mafiosa".
Enrique recoñece que a nivel municipal o apoio é total e estase tentando axilizar o Plan Xeral de Ordenación Municipal (PXOM) que permitiría fixar que as vivendas están situadas nun núcleo rural tradicional preexistente á Lei de Costas e, por tanto, regularizar todas as construcións. O actual é previo á Lei de Costas de 1988 e o novo leva anos en tramitación.
Outro cantar é a Xunta, que a Enrique nunca lle impuxo unha multa coercitiva porque "ou meu expediente é antigo e caducou", pero hai veciños aos que lle chegan sancións cada tres meses por importes de 300, 600 ou máis de 1.000 euros -en función das características da casa- e a un veciño mesmo ata 10.000 euros ao ano. O presidente autonómico, Alberto Núñez Feijóo, é, por tanto, foco de todas as críticas.
Mesmo centra as bromas. Cada día van organizándose para comer menús improviados que mesmo fan gala de orixinalidade, como unha ensalada rusa decorada cun "PXOM XA" encima, Non dubidan en convidar os políticos da Xunta a compartir un prato con eles: "Que veña Feijóo, que un prato de comida non lle vai faltar, nós non llo negamos a ninguén". E, de paso, charlarían con el e preguntaríanlle "por que?", "a quen lle estorba esa casa aí?".