Elio Berhanyer: "Xa quixera Cibeles ter o que vin en Pontevedra. Estou totalmente fascinado"
Por Alejandro Espiño
Falar de Elio Berhanyer (Córdoba, 1929) é falar de moda con maiúsculas. Considerado un dos grandes representantes da moda española no mundo, leva case sete décadas traballando sen descanso. Chegou a ser o costureiro fetiche da raíña Sofía ou a estrela da época dourada de Hollywood, Ava Gardner. Pero aos seus 83 anos, non pensa en retirarse. "Fareino cando me marche ao castelo de irás e non volverás", di entre risas.
Atende a PontevedraViva antes de exercer como xurado en Debut 2012. Asegura estar "totalmente fascinado" cos deseños das novas promesas que saen da Escola Superior de Deseño e Moda de Galicia. "Hai cousas marabillosas. Estou moi sorprendido. Non esperaba atoparme isto aquí", recoñece o veterano deseñador. "Eles dinme que fan deseño artesanal. Eu dígolles que non, o que fan é arte".
Temos boa canteira en Pontevedra entón?
Magnífica. Xa quixera Cibeles ter o que vin aquí estes días. ÿ fantástico. Alégrome moito de ser invitado. Descoñecía totalmente que houbese esta canteira aquí, unha escola que funciona tan ben como esta. E neste sitio que, doutra banda, ten un lugar importante na moda, desde o momento que de aquí xurdiu Zara.
Que consello daríalle a estes novos deseñadores que están empezando?
"Vin que aquí hai xente moi boa. Por moi mal que vaian as cousas espero que non abandonen ese camiño que emprenderon"
O problema é que estamos pasando un momento moi difícil. Os xa moi consagrados agora non teñen vendas, non se vende nada. ÿ unha crise total. Non se vende moda, non se venden coches, non se vende vivenda, non se vende nada. Estes mozos que empezan agora fano nun dos momentos máis difíciles que tivo este país. O presente é totalmente ruinoso.
Por iso o mellor que podo facer é recordarlles que son moi novos, que teñen moito tempo por diante. A crise non vai durar eternamente e eu o que quero é que non decaian, que teñan ilusión. Vin que aquí hai xente moi boa. Por moi mal que vaian as cousas espero que non abandonen ese camiño que emprenderon.
Nos anos 60 e 70, España viviu a súa época de máximo esplendor en glamour e imaxe do luxo. Vostede foi protagonista deses anos. Era case como estes mozos. Que recordos ten daqueles días?
Foi unha época gloriosa para a moda española. A alta costura con xente como Cristóbal Balenciaga ou Pertegaz. Foron uns anos máxicos. Logo chegou o pret-a-porter, Balenciaga pechou e dixo que non o faría nunca. Pedro Rodríguez e Pertegaz tamén se negaron. E o único que se atreveu naquela época fun eu. Estaba namorado do meu traballo polo que non o dubidei nin un segundo. Entrei nun mundo completamente diferente.
A alta costura e o pret-a-porter non teñen nada que ver. Pasamos a facer roupa por tallas, vendéndoas ás tendas, sen saber quen as compraba... Na alta costura estabamos afeitos atender directamente á clienta, facer as medidas, estar con ela nas probas, traballar cunha riqueza de materiais que xa non podías ter. Vamos, outro mundo. Non todos lograron, ou quixeron, adaptarse.
Cambiou moito o panorama da moda no noso país desde entón?
ÿ outro mundo. Todo empezou a cambiar no ano 1974. O ministro de Facenda estableceu un imposto polo que quedaban co 60% do bruto das vendas. Aguantamos catro anos. En 1978 tivemos que pechar todos. E desde entón, España non conseguiu recuperar ese altísimo nivel que, pola contra, seguen conservando Francia ou Italia. Non temos máis que firmas pret-a-porter e, desgraciadamente, non saen do país. Cibeles non sae de España e tampouco veñen compradores. Así é imposible levantar cabeza.
Entón, o principal problema foi a falta de apoio institucional?
"En España, o Estado non creu nunca na moda como un gran negocio. E segue sen crer"
Apoio do Goberno nunca tivemos, esa é a verdade. A pesar da crise que hai en Europa, a moda é un dos sectores máis importantes de Italia. En calquera cidade de Estados Unidos haberá unha tenda Armani. Cando nos impuxeron ese imposto terrible, ese mesmo ano Italia eliminou todos os impostos á moda, para que puidesen distribuír a súa roupa en todo o mundo. En España, o Estado non creu nunca na moda como un gran negocio. E segue sen crer.
E iso a pesar da gran cantidade de postos de traballo que xera...
E non só iso. A pesar de todo, a afección á moda da xente nova é inmensa. Non hai tanto estudante ou mozo novo que se dedique a intentar triunfar na moda como en España. Nin en Italia nin en Francia hai tanta afección. ÿ impresionante. Os mozos cren nisto e espero que o Goberno termine axudando.
Retomando o tema "Zara", nos últimos anos, a moda galega demostrou que é moito máis que Inditex...
Así é, pero Zara fagocítao todo. Inditex é a segunda firma máis importante do mundo. Está en case todos os países. Aínda que non en todos eles saben que é unha marca española. En Estados Unidos pensan que é inglesa. E iso é un gran fallo, para eles e para o resto do sector. De todos os xeitos co seu exemplo, o Goberno debería espabilar e axudar a outras empresas, a xente que empeza. E nada, non conseguimos que o entendan.
Cre que se estas empresas vinculasen o seu nome á "marca" España, axudarían ao sector do sector? Que tirarían delas?
"Aínda que se fala moi mal del por outros motivos, a etapa de Franco foi realmente extraordinaria para a moda"
Non creo que fose suficiente. O problema é que os españois temos un defecto moi gordo. Para un francés o mellor é o francés, para un italiano é o italiano. Para un español, o mellor é o de fóra. E iso ocorreu sempre. E os medios non nos apoian. Ti abres as revistas de moda e o 90% están dedicadas á moda francesa, italiana ou americana. Nada máis de dúas páxinas para o produto español. A mesma televisión dálle máis importancia a un desfile en Francia que a un en España. Iso inflúe en que cheguemos a pensar que o noso non é o importante.
Como cualificaría entón o momento que vive a moda no noso país?
Temos moita creatividade e moi bos deseñadores, mozos que xa están consagrados. En Cibeles temos unha xente estupenda. O único problema, repito, é que hai que saír fóra. Se non veñen comprarnos aquí, temos que ir nós. Aínda que para iso fai falta ter un goberno que nos apoie. Esa é a realidade. Miremos á época da alta costura. Aínda que se fala moi mal del por outros motivos, a etapa de Franco foi realmente extraordinaria para a moda. Apoiábannos moito economicamente. Eu pasaba os meus modelos en todos os países do mundo. Agora non se que pasa. O goberno desentendeuse. E non é pola crise, porque xa non nos atendían antes da crise.