Pedro J. Peón Estévez
Barcos no faiado (Roteiro da Moureira)
En Pontevedra, e suponho que noutras vilas, adóitanse ver fatados de xente atendendo as explicacións dun guía megafonizado que vai ceibando gallifas encol da cidade e as súas cousas. A Peregrina mailo Ravachol son dos máis visitados. O loro non fala porque é de ferro pero, se falar puidera…, pobre de quen!
O que xa resultou máis extranho foi ver, como eu vin, unha destas comitivas en fila india, abaixo en San Roque, pola beira do Gafos tras dunha espelida guieira que lhes falaba de lavandeiras, muínhos e paxaros chirladores e,máis adiante, de leprosos, redes penduradas, pescadores de cana, carpinteiros de ribeira e outras cousas que o tempo enguliu para sempre.
Esforzábase a moza en que ninguén mirase á esquerda para a Ponte da Ría e, máis lonxíncua pero non tanto, a celulosa, non foran a sometela a preguntas comprometedoras de difícil explicación.
- Ese que aí ven é o monumento á “Mulher do Emigrante” de Afonso Vilar. Ten unha pomba na man e, no rosto, a tristura da despedida…
- E de quen se despide ? Desa casa daí ? (edificio de Obras do Porto) -Dixo un de Poio Pequeno, que ninguén sabe como se coou entre tanto “guiri”.
- Algún tempo aí había mar…que culpa tenho eu de que xa non haxa ? -contestoulhe en galego. O de Poio seguiu erre que erre.
- Pois non vexo eu que daquí saise ningún barco cara ás Américas. Como non fose a chalana do finado de Pla…-Unha senhora entrou ó quite e interrompeu tan didáctica conversa:
- ¿ Y que representan esas barcas allá arriba ? -preguntou.
Alí, onde estiveron os Talheres Pazó, ergueron un edificio cunhas proas de barco no alto pintadas de verde formando un conxunto totalmente absurdo. A rapaza, que non era a primeira vez que se lhe plantexaba tal dilema, improvisou unha resposta máis ou menos crible.
- Esas proas de barcos…? Pois…están aí para conmemorar un feito acontecido na manhá do 1 de novembro de 1755, o grande terremoto de Lisboa ! As crónicas din que os efectos na vila de Pontevedra foron mínimos e salvo reforzar algúns monumentos relixiosos como San Bartolomeu e a basílica de Santa María -que veremos máis adiante- que adoecen de malos cementos, a cousa non foi máis alá. Pero a realidade foi moi outra -a moza engordou o ton da voz para darlhe máis dramatismo ó relato -Un tsunami entrou pola ría arrasando todo ó seu paso. A riada acadou San Domingos e chegou ó pé das muralhas, entrando na vila polas portas de San Domingos e Trabancas -que algún despistado deixou abertas- anegándose toda a vila que ficou estrada de peixe: chinchos, sardinhas, burases etc. dos que se comeu unha boa parte e a meirande foi salgada, envasada e exportada. Non hai mal que por ben non venha; aquel foi un bo ano para a economía local. O barrio marinheiro da Moureira -o desta nosa andaina- nunca tanto pescara e, moito menos, en terra. Naqueles días houbo moita caldeirada e correu un maremoto de vinho e estas chalanas alá no alto son para rememorar aquel feito. E agora imos cara arriba a ver a capela do San Roque, o coso dos touros, o Campo da Torre e a basílica de Santa María que, ata acadar a Ponte do Burgo, aínda nos queda Moureira arreo, e iso que os especuladores urbanísticos xa se paparon a maioría dela.
Na Zona, o de San Salvador de Poio quedou atrás na primeira baiúca que apareceu, rosmando polo baixinho contra a guía:
- “Que me podes ensinar ti a min, rapariga, se eu son vecinho de mesmísimo Colón…?”