Pedro J. Peón Estévez
Lourizaneses
Ser de Lourizán e estar bautizado por “Sifó” son dous méritos dos que moi poucos poden gabarse.
“Sifó” foi un cura un tanto especial. Un verdadeiro “padre” no máis amplo sentido da palabra. Dúas cousas sonadas fixo “Sifó” na súa vida: bautizarme a min e, anos despois, bautizar á BIOFÓBICA celulosa…e basta. Ata aí as coincidencias.
Cando, daquela, cura, dictador e chuchamingas andaban canonizando á biofóbica, no que quedaba do areal marisqueiro os Charlestóns, o Chirrita, o Queno e algún lourizanés máis, pasabamos o tempo caneando ao contramestre da Escola Naval e ós seus dous marinhos que vixilaban a praia durante a veda. Cunha simple cuncha, axinha enchemos cadanseu bote de ameixa fina e agochámolos nun dos moitos socavóns que tinha a futura “autovía” sen decatarnos que a BIOFÓBICA tinha olhos… uns encima do Roca e outros asomados ós ventanucos dos retretes. Despois de bañarnos naquela escumante auga acastanhada e correr un pouco diante dos marinhos fumos polo noso quinhón pero non atopamos nada. Os cobizas dos escusados roubárannos todo ! Ós rilapinheiros tamén lhes gustaban as ameixas ! Xa o dicía a “mascotra” da elnosa: “A Don Cloro también le gustan los mariscos, por eso los protege”. Protexidos si, pero no bandulho.
A BIOFÓBICA foi bendicida por “Sifó” a hisopazo limpo mentres rosmaba unha xerga inintelixible que nada tinha que ver co latín. “Sifó” non soubo latín na vida, agora ben; a sua voz era clara e nidia cando no remate lhe dicía ó padriño da voda ou bautizo: “Son cincocentas e dez pesos pró rapás” ou cando lhe levantaba a saia ás nenas ca punta do bastón e lhes dicía: “Vaia pernochas ghordinhas tés xa !”. Cómpre engadir que malia ser un tanto peseteiro, algo pederasta e un chisco puteiro, non era mal tío. Habíaos peores na España de Franco. “Sifó” non era lourizanés pero, co tempo que levaba de párroco, xa o tinhamos como adoptado. Unha vez acostumados a el xa non parecía tan ruín.
Nunha ocasión subiu no trole do meu pai e, aparte de non pagar, díxolhe: “Oes Peón; pasei pola tua casa con idea de bendicila e non había ninguén, pero como tinhas unha fiestra entreaberta, xa lhe mandei uns hisopazos de auga bendecida pola rendixa para dentro”. Sabía de sobra que o meu pai non era nada crente pero a el importábalhe pouco; a el importábanlhe os cinco pesos que lhe meteu na man. O de non pagar o trole era unha tradición moi antiga que el practicaba con devoción. Cando vinha o trole el era o primeiro en subir e, se había máis xente na parada, pasaba por diante o cobrador e, sen mirar para ninguén dicíalhe, sinalando cara atrás: “Paga ahí o rapás”, era o exemplo máis ilustrativo do dito “o que venha atrás, que arree”. Ser “o rapás” cadroulhe varias veces ó amigo Xosé, descendente directo da máis anterga familia de lourizaneses: os Bermúdez. Cando o “páter” agardaba polo trole na parada dos Praceres e vía vir un auto, daba un paso adiante na calzada e alongaba horizontalmente o bastón en plan barreira. Era o seu xeito de facer auto-stop. Máis dunha vez estivo a piques de ser atropelado. Lourizanesas eran as suas feligresas mariscadoras, cáseque todas esposas e nais de marinheiros, trabalhadores dese mar por veces despensa e por veces tumba. Ese mar e esas mans son o verdadeiro MOTOR a quen Lourizán debe a sua existencia e non a ningunha celulosa. En certa ocasión,un grupinho destas mulheres conversaban na praza, diante da igrexa. Unha delas dicía acaloradamente:
- Sabedes o que dixo Sifó hoxe na misa ? Que a ver se andamos con máis decoro pola ribeira adiante sen amosar as pernas mailo cu que xa parese iso “jodoma e camorra”…
- Pero será porco ! Xa bastante temos con pasar frío e andar molhadas que aínda hai que aturar a este rañorte ! - dixo outra.
- Hó, elogho por que non se mete coas senhoritas de Pontevedra e as turistas que venhen en biquini a remolhar a corrancha á praia do Cabo ? -engadiu outra.
- Eí falaches ! Nós xa bastante desghrasia temos con trabalhar para el e outros vichicomas coma el !
(Aquelas bravas mulheres eran as mesmas, ou familiares e companheiras das mesmas que foran represaliadas por defender o seu pan e o dos seus filhos no areal marisqueiro aquel negro día 10 de febreiro de 1959. Bravas, dignas e valentes lourizanesas erguidas diante as baionetas, o Hernán Cortés, a poli franquista e a carraxe circundante. Non foi esa a única batalha que tiveron que librar fronte ós poderes fácticos.)
A explicación daquela chocante homilía chegoume de casualidade dalí a un tempo contada por un celuleiro medio chispo nun bar da zona. Dixo aquel home que o director da fábrica lhes botara unha sonora bronca porque miraban para as mariscadoras polos ventanucos dos retretes e disque se mataban a peras e que non producían e que esas cousas non eran de bos cristianos e que ademais deixaban cego e…bótame outro vinho que xa non vexo…, dixo.
Outra: Montero Ríos fora enterrado nunha cripta que construíra en terras do pazo á trampulhada. Un día exhumárono co fin de levar os restos para a igrexa dos Praceres. Nin que dicir ten que Sifó estaba presente e, co pau do bastón, arreoulhe uns estacazos á caveira do, noutrora, poderoso Montero mentres dicía: “Esta cabesinha fixo moito daaano; esta cabesinha fixo moito daaano”. Nin Sifó nin Montero eran lourizaneses pero había que contalo.
De Lourizán, lourizaneses e colonos habería moito que falar pero terá que ser outro día. Sobre o xentilicio Lourizanés sei que hai moitos que quixeran retrucarme pero tenho que aclarar que estou ben asesorado…nada menos que por todo un catedrático da Universidade de Vigo, doutor en Filoloxía Galega; a persoa que máis sabe destas cousas neste país. Xa bastante dano levan feito os colonos coa toponimia lourizanesa. Chau!