Pedro J. Peón Estévez
Biluricolón? (Enésima hipótese...)
Cristo era un mareante de Pontevedra que tanto se mareaba no mar como en terra, máis concretamente na Moureira cando lhe metía unhas cuncas a bordo. O da pesca da sardinha non lhe molaba moito, máis que nada porque o galeno lhe dixera que nada de peixe azul, pero se quería sacar para uns chiquitos, non lhe quedaba outra que ir á sardinha pois, na Pontevedra medieval non había moito onde escolher, laboralmente falando. Na de hogano tampouco. Non se sabía a ciencia certa de onde era o home nin cal era o seu verdadeiro nome pero todos lhe chamaban Cristo porque o seu era cristo ganhado, cristo papado. Dicían que era da outra banda do río, pero el pasaba a vida "trasegando" nas baiúcas da Moureira e, se algo lhe sobraba, investíao nunha devanceira da Maranhona que o deixaba coma un reloxo: cheo de autoestima e disposto para faenar de novo na ría. Daquela aínda non construíran a ponte que tinha aPoio por un só lado e os das confrarías de Poio, Combarro, Raxó e Pontevedra saían ó mar xuntos pero non revoltos; cadaquén cos seus. Cristo era do gremio de Pontevedra, polo tanto, aquilo de que era de Porto Santo podía ser unha faladuría sen fundamento.
Cando Cristo ponhía o pé en terra ía de troula en troula, non saía da Moureira e sempre andaba de esmorga (bandulhada, trompa, putas, apostas…) ata que quedaba sen unha cadela, daquela adoitaba percorrer os bochinches apostando as consumicións a que era quen de por un ovo en pé encima do mostrador, cosa que lograba achaiando lixeiramente o ovo ó pousalo sobre o taboleiro. Pronto chegou a estar moi visto o truco aquel e non tivo máis remedio que embarcar á sardinha pero, daquela, xa lhe dicían "Cristo o do ovo", que rematou por derivar en "Cristovo" entre o populacho. Outras veces botaba longas tempadas sen aparecer por ningures e a ninguén rendía contas destas ausencias. Contaba centos de aventuras de supostas singraduras oceánicas. Tinha hipotéticas nocións de náutica. Conhecía de vagar os idiomas francés e inglés e dominaba á perfección o italiano e o portugués, o que levaba a suponher se non tería algunha destas duas orixes.
En certa ocasión cachárono facendo trampas no xogo e había uns cantos que lha tinhan xurada ameazando con lanhalo e penduralo a secar coma unha casapa tan pronto o atoparan, polo que fuxiu a Marín e enrolouse na pesca de baixura en espera de que acalmase o temporal pola Moureira. En Marín chamábanlhe "Cristo d’ovo" pero axinha pasaron a nomealo "Cristo Collón" nunha traducción un tanto libre ó máis puro estilo marinhense. Tamén daló se ausentou unha tempada pero, daquela, acompanhado por outro marinheiro, o "Pardavila". Estoutro, unha vez retornado a Marín, contou que foran ata Porto e enroláranse nun barco que zarpaba para o Índico rodeando África polo cabo de Boa Esperanza, nunha singradura, considerada daquela como de alto risco, tralos pasos de Bartolomeu Días. Non chegaron tan lonxe os dous "malandros". Na altura do cabo São Vicente, no sur de Portugal, o tal Cristovo armou un motín, apunhalou ó capitán mailo segundo e fíxose co doverno do barco. Mandou ponher proa ó Mediterráneo e non parou ata Xénova. Ali vendeu o barco con tripulación e todo e voltou por terra a través de Francia e Espanha de cama en cama e de festa en festa. Cando acadou Pontevedra, xa o reino de Portugal dera orde de busca e captura, vivo ou morto (melhor morto). Os seus perseguidores foron á Moureira a preguntar por el polas tascas, onde lhes dixeron:
- Pois xa hai tempo que liscou e ninghén sabe onde anda, e logho que lhe queren ? (Se non é moito preghuntar)
- Matalo.
- Andá ! E por que ?
- Para que aprenda !
- Xá, pero... matalo sería demasiado.
- Peor sería deixalo ir.
Alguén lhes falou de Portosanto pero, cando chegaron alá, xa había tempo que o outro liscara. Do seu paso por alí só quedaba un xargón de follato medio podre e un cabo de vela. Ninguén sabía que baixara a fume de carozo pola Vía da Plata, na companha de Pardavila coa idea de embarcar en Huelva nunha expedición de tres naos financiada polo reino de Castela co obxectivo de atopar unha ruta á India por occidente confiando en que a terra fose redonda e non moi grande. No medio do Atlántico, o noso simpático amigo deu en asasinar ós oficiais e facerse co control da flotinha, tal e como vinha sendo habitual nel. Levaban case tres meses navegando erraticamente polo océano e, cando xa estaban a piques de papear ó Cristovo, tropezaron con terra nin se sabe como. Cando voltou, a raínha de Castela perdoouno e ascendeuno a almirante ante a carga de escravos, riquezas e terras usurpadas que lhe ofreceu, perdoouno tal e como tempo despois fixera a sua maxestade británica co pirata Drake. Case me esquece...os italianos pronuncian o ele dobre coma o ele simple, polo que aquel "collón" que os de Marín lhe puxeran, pasou a ser "colón", quen morreu inmensamente rico, convencido de ter chagado á India en Asia.
Naquel tempo tan antigo, á xente de Poio chamábanlhes Biluricos. O Bilurico (Actitis Hypoleucos) é unha pequena ave zancuda que vai corricando e picando preferentemente nas desembocaduras limosas dos ríos e as ribeiras marinhas achegadas. O Biluricolón, pese a ser unha invención, non deixa de ser un "paxaro" de coidado. Cada día son máis os que sostenhen que Cristovo era de Poia Pequena…perdón!…de Poio Pequeno. Erro de xénero.
Tenho amosado o borrador disto e algún amigo tenme preguntado que como se enterou Cristovo do embarque de Puerto de Palos.
- Non se enterou; foi unha coincidecia. El foi ó Sur por morrinha: para ir ó seu Lepe (Huelva) patria querida...Cristovo non era xenovés, castelán, portugués nin neerlandés...Cristovo era LEPERO ! e toda a sua historia non é máis que un descomunal CHISTE DE LEPE !