Arantza Portabales: "O día que non quede nada do que era cando empecei, deixarei de escribir"
Cando Arantza Portabales (San Sebastián, 1973) comezou a dar forma a súa primeira novela fíxoo, recoñece, "polo pracer de escribir" e sen a presión de pensar se a publicaría ou non. Pero acabou gañando o Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia. Era o ano 2015.
Sete anos despois regresa á historia que impulsou unha fulgurante carreira literaria, revisitando o escrito. Faino cunha dobre versión: en castelán, Sobreviviendo (Editorial Lumen); e en galego, Sobrevivindo (Editorial Galaxia). Ambos os dous presentounos na Librería Cronopios.
Como foi reencontrarte con Val Valdés despois de tanto tempo?
Foi complicado porque mirarse ao espello dunha primeira novela é complicado. Respectar á escritora que fun, foi complicado e non caer na tentación de querer cambialo todo, tamén.
Revisaches toda a historia. Cambiáchela moito?
O máis difícil foi saber o punto exacto de que tiña agora que achegar sen romper o que fixera naquel momento. Pero tamén é verdade que agora que a terminei e léoa de novo estou moito máis contenta do que me deixou a versión inicial.
En que sentido dis que non estabas contenta?
Non era unha mala novela, pero estaba lastrada por estar escrita para un premio de novela por entregas. Iso márcao todo. Desde a trama ou a extensión, ata a caracterización dos personaxes. Estaba todo terriblemente medido. Romper ese corpiño foi moi interesante.
Houbo algo que che renxeu?
A verdade é que non. Observo con condescendencia á escritora que fun, pero tamén a admiro. Na túa primeira novela non pensas en se se publicará. Falo polo pracer de escribir, o que dá un punto de frescura que se perde cando un sabe que debe cumprir as expectativas.
Que queda en ti daquela Arantza que empezaba?
Segue quedando as ganas de contar historias, de profundar na mente da xente, de entreter, de saír da miña rutina para atopar unha vía de escape á outra Arantza que son. O día que non quede nada do que era cando empecei, deixarei de escribir.
Á hora de abordar unha novela por entregas como foi esta, o proceso creativo é o mesmo?
Cambia porque tes que ter moi claro que vai en cada entrega. Tes pouco espazo e os personaxes teñen que estar moi estereotipados para que o lector conecte con eles. Non podes contar moito e a trama ten que ser moi esaxerada. Ao final, esta novela é moi hiperbólica.
E acabar todos os capítulos no alto, non?
Así é, algo que nunha novela pode resultar moi estraño. Á xente desconcértalle un pouco porque a ven moi rápida e frenética, Moitos non saben que naceu para iso. Teño verdadeira admiración pola xente que a leu así. Agora que estamos tan afeitos a non esperar unha semana polo episodio dunha serie, ter que esperar así por un libro é admirable.
"A vida ás veces non che pon na tesitura de poder elixir. Tes claro que só hai un camiño posible. Por iso non é bo arrepentirse"
É Val Valdés, a protagonista desta historia, unha heroína ou unha vilá?
É unha vilá clásica se a miramos desde fóra. É unha persoa como nós se a miramos desde dentro. Non se trata de que defendamos ou xustifiquemos o que fai, pero polo menos entendémola. Nas miñas novelas mostro ás persoas por dentro, todo pasa por algo.
O principio de que todos somos as decisións que tomamos e as experiencias que vivimos...
Si, e ás veces sabes que a decisión que tomaches é mala pero se volveses ao mesmo punto volveríala tomar. Hai veces que non che queda outra. A vida ás veces non che pon na tesitura de poder elixir. Tes claro que só hai un camiño posible. Por iso non é bo arrepentirse. Pode entristecerte o que pasou ou que sintas pena de como resultaron as cousas, pero arrepentirse é un exercicio inútil porque, de poder volver atrás, tomarías a mesma decisión.
Unha desas decisións de Val foi participar nun 'reality-show', o punto de partida da súa historia. Por que elixiches ese arranque?
Gran Irmán foi, no ano 2000, o primeiro reality. Cando nos contaron que ía ser un experimento sociolóxico non o cremos, pero resulta que si o foi. Só que eramos nós os coellos de indias. Mostrounos o poder que ten a exposición pública da xente normal.
Como agora nas redes sociais...
Efectivamente. Mostramos o que comemos, o que facemos a cada momento, con quen caso... Naquel momento todo era un misterio. Sabiamos como era o baño da Preysler, pero non como era o do veciño do terceiro. Descubrir a vida normal da xente parecía o máis emocionante do mundo. Gustoume reflectir ese momento.
Mostra ata que punto somos capaces de vender a nosa intimidade e simboliza o sacrificio dunha persoa que non era dada a vender a súa vida, pero que o dá todo porque sabe que o ten que facer. Esta novela fala moito do sacrificio, sobre o que estamos dispostos a ofrecer a cambio da nosa liberdade.
"Se estou onde estou, é polo boca a boca. Xa sexa a boca de Jorge Javier Vázquez ou a caixeira do súper"
O que non se ve non existe?
Afixémonos a que non hai reduto para a privacidade. A xente ata ten as súas primeiras citas ou botan un po en televisión. Anuncian en redes sociais que o deixaron cun noivo e fan ese protocolo de borrarse das redes. Evolucionamos a un novo modelo de exposición social, a praza do pobo desapareceu. Agora temos internet.
Poderíache preguntar que hai de Beleza vermella e de A vida secreta de Úrsula Bas en Sobrevivindo, pero este naceu antes, así que cha formulo ao revés. Os que te descubriran con estas dúas novelas, en que as marcou Sobrevivindo?
En algo que está en todas as miñas novelas, os ritmos frenéticos, a necesidade dunha trama que enganche ao lector e falar de todos nós. As miñas historias teñen múltiples capas e hai moitos puntos de conexión entre elas. Gústame retratar a psicoloxía humana. Se fixese unha guía de viaxes ou un libro de cociña acabaría falando do que sente o cociñeiro.
E cando se refiren a ti como a nova dama da novela negra española que se che vén á cabeza?
As etiqueta están ben porque é bo que alguén que se achegue á miña obra saiba que non vai atopar un ensaio existencialista, pero non me importa moito o que digan os críticos. Se estou onde estou, é polo boca a boca. Xa sexa a boca de Jorge Javier Vázquez ou a caixeira do súper.
Entendo que son necesarias porque hai centos de libros que saen cada semana e o lector ten que ter un rumbo que lle faga ver onde diríxese. Iso si, non hai que crerse todo o que a xente di de ti, por saúde mental. Ás veces din cousas boas e ás veces non o son tanto.
Relacionadas:
-
Arantza Portabales: "Hai quen non mira nunca atrás e outros viven ancorados no pasado. Os dous son igual de perigosos"
Por Alejandro Espiño & Mónica Patxot |
-
Santiago Posteguillo: "Se Julio César fora como Putin, tería matado a todos os seus inimigos"
Por Alejandro Espiño & Mónica Patxot |
-
Arantza Portabales presenta en Pontevedra a súa última novela, "A vida secreta de Úrsula Bas"
Por Redacción & Cristina Saiz |